mogen

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  mogen    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈmoɣə(n) / (2 lettergrepen); /'mo.χə(n)/

Woordafbreking

• mo·gen

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘vrijheid hebben te, vermogen’ voor het eerst aangetroffen in 1200

afkomstig van: Middelnederlands: mogen, moghen Oudnederlands: mugan Germaans: *maganan Indo-Europees: *megʰ-

Verwant in Germaans: West: Engels: may (Angelsaksisch: magan), Duits: mögen, (Oudhoogduits: mugan), Oudfries: muga Noord: Zweeds: må, Deens: måtte, (Oudnoords: mega), IJslands/Faeröers: mega Oost: Gotisch: magan

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
mogen	mocht	gemogen*
onregelmatig	volledig

Werkwoord

mogen

1. modaal werkwoord ergens toestemming voor hebben

   • Hij mag veel te veel. 
   • Wij mochten niet komen. 

   ▸ Ik vond binnen vijf minuten een blokhut in de buurt voor de hele groep. Die avond zouden we eindelijk een gezonde maaltijd kunnen koken. Na de lunch mochten we erin.

   ▸ En dan te bedenken dat je in Amerika niet eens topless op het strand mag liggen.

2. onpersoonlijk toegestaan zijn

   • Nee, dat mag niet.  

3. overgankelijk op prijs stellen, houden van (in deze betekenis vaak gecombineerd met graag)

   • Ik mag die jongen wel 
   • Albert mocht hem niet. Misschien omdat hij knap was. 

   ▸ Zo iemand moest je wel mogen. Bewonderen zelfs, omdat ze het niet altijd even gemakkelijk kon hebben gehad in haar leven.

   ▸ Ook al zag hij eruit als een wilde heavymetalfan, hij had een vriendelijke toon in zijn stem waardoor ik hem meteen mocht.

4. modaal werkwoord drukt een wens uit ten aanzien van het grammaticale onderwerp

   • Mogen zij in vrede rusten. 

5. modaal werkwoord kunnen

   • Je mag aannemen dat het zo klopt. 
   • Het mocht niet baten. 

6. overgankelijk lusten
7. modaal werkwoord (eufemisme) iets moeten

   ▸ Op 10 juli 2019 bereikt la belle fille op haar racefiets zwoegend de top. Ze zou net als haar voorgangers uit de 17de eeuw ook wel een frisse duik willen nemen, maar voorlopig volstaan gulzige slokken uit haar bidon. Een bijrolletje in de historie van La Planche is genoeg. Morgen mogen de mooie jongens.

Opmerkingen

• Mocht kan alleen gebruikt worden als de genoemde toestand mogelijk is, als er onzekerheid is.
• Voor het voltooid deelwoord bestaan ook de sterk verouderde vormen gemocht en gemoogd.

Afgeleide begrippen

• mogelijk, onmogelijk

Vertalingen

    1. toegestaan zijn   

Bulgaars: мога (bg), харесвам (bg) Duits: dürfen (de), möchten (de), mögen (de) Engels: may (en), be allowed (en)

Gangbaarheid

• Het woord mogen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "mogen" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.