peperen

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  peperen    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈpepərə(n) / (3 lettergrepen)

Woordafbreking

• pe·pe·ren

Woordherkomst en -opbouw

• Afleiding van peper met het achtervoegsel -en. * Voor het eerst aangetroffen in 1623.

Werkwoord

peperen

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
peperen	peperde	gepeperd
zwak -d	volledig

1. (kookkunst) met behulp van peper en andere kruiden iets pittig en sterk gekruid maken
2. (figuurlijk) emotioneel aanzetten, overdrijven, mooier of emotioneler voorstellen dan in werkelijkheid

   ▸ het zijn en blijven onschuldige glimwormtjens; en hoe gaarne we ook ons Reisverhaal met eene pikante ontmoeting à la Dumas hadden willen peperen, moeten wij ons de prozaïsche bekentenis getroosten, dat we, braaf vermoeid maar volkomen heelshuids en zonder eenig avontuur, des morgens te half zes de poort van Modena binnensukkelen.

3. (figuurlijk) (verouderd) straffen, slaan

   ▸ Nog hebben zelfs de Franschen poisson d'Avril, en wanneer al ten hunnent, voor zoo ver ik weet, het gebruik niet in zwang is gebleven, op Onnoozelen Kinderen-dag deze met dennen-of berken-roeden te peperen.

4. (figuurlijk) duur maken (meestal als voltooid deelwoord)

   ▸ De prof. vond inderdaed een brief van den hoog eerwaerden heer Rector der Leuvensche Hoogeschool, ik een van mijne ouders; daermeê waren wij zeer in onzen schik, behalve echter over de vracht, welke wij zoo wat vijf en twintig franken betaelden. Wat belieft u? en komt u de briefwisseling ook niet wat gepeperd voor?

Hyponiemen

• bepeperen, inpeperen, uitpeperen

Vertalingen

    1. met peper bestrooien, kruiden   

Deens: pebre (da) Duits: pfeffern (de) Engels: pepper (en) Frans: poivrer (fr), pimenter (fr) Italiaans: pepare (fr)

Noors: pepre (no) Pools: pieprzyć (pl) Portugees: apimentar (pt) Spaans: salpimentar (es) Zweeds: peppra (sv)

Zelfstandig naamwoord

(verouderd) de peperen mv

1. meervoud van het zelfstandig naamwoord peper

   ▸ Tlanghe pepere comt ende wast alsmen bij avontueren eeneghe struucken laedt staen zonder besinghen vanden viere of afhouden ende anden struuc laet hanghen over den tijt; dat werdt saet, ghelijc tsaet dat up de helsboomen wast ende es lanc pepere, maer dese drie manieren van peperen - es te wetene wit, zwart ende lanc - wassen al up eenen boom, uut eenen struucke spruutende.

Gangbaarheid

• Het woord peperen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "peperen" herkend door:

97 %	van de Nederlanders;
96 %	van de Vlamingen.