geheel

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  geheel    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• ge·heel

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘heel’ voor het eerst aangetroffen in 1236
• afgeleid van heel met het voorvoegsel ge-

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	geheel	gehelen
verkleinwoord	geheeltje	geheeltjes

Zelfstandig naamwoord

het geheel o

1. alle delen zonder uitzondering

   • Het geheel is vaak meer dan de som van de delen. 

   ▸ De VU laat aan de NOS weten te waarderen dat het werkveld erg betrokken is. "De realiteit blijft echter dat de afdeling Aardwetenschappen langdurig te maken heeft met structurele financiële tekorten, ondanks eerdere reorganisaties en gedeeltelijk steun van andere afdelingen. Deze structurele tekorten zijn niet langer mogelijk gezien de bezuinigingsopgave waar we als faculteit, maar ook als universiteit in haar geheel, nu voor staan."

Hyponiemen

• algeheel, spelersgeheel, tekstgeheel

Afgeleide begrippen

• geheelheid, geheelonthoudend, geheelonthouder, geheelonthouding, geheelonthoudster

Uitdrukkingen en gezegden

• Een goede gevel versiert het (gehele) huis

• Een rotte appel in de mand maakt de gehele vrucht tot schand

• Geeft men hem de vinger, dan neemt hij de gehele hand

Vertalingen

    1.   

Duits: Gänze (de); das Ganze (de), Ganzheit (de) Engels: whole (en) Papiaments: henter

Pools: całość (pl) v Sloveens: celota (sl) Spaans: conjunto (es) m, entero (es) m, todo (es) m, total (es) m, totalidad (es) v

	stellend
onverbogen	geheel
verbogen	gehele
partitief	geheels

Bijvoeglijk naamwoord

geheel

1. op alle delen zonder uitzondering betrekking hebbend

   • Wikimedia is nu in de gehele wereld bekend. 

   ▸ Maar wat kost dat dan? Een nieuwe lichtgewicht uitrusting kost al snel tussen de 1.500 en 3.500 euro. Voor de ‘grote vier’ (tent, slaapzak, slaapmatje en gasfornuis) was ik al meer dan 1.200 euro kwijt. Mijn gehele base weight kreeg ik na verloop van tijd onder de 8 kilo.

Bijwoord

geheel

1. compleet, volkomen

   ▸ De vormen en kleurcombinaties waren mij geheel vreemd maar ik kon er geen genoeg van krijgen. Bij elke bloem moest ik stoppen om foto’s te maken.

Vertalingen

    1.   

Engels: entire (en), total (en), whole (en)

Spaans: completo (es), entero (es), todo (es), total (es)

Gangbaarheid

• Het woord geheel staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "geheel" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.