diender

[2] Een diender getekend door Jacob Larwood
(Herman Diederik Johan van Schevichaven)

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  diender    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈdindər / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• dien·der

Woordherkomst en -opbouw

• Naamwoord van handeling van dienen met het achtervoegsel -der
  • [1] van Middelnederlands diender
  • [2] de algemene betekenis "iemand die dienstbaar is" is geleidelijk verdrongen door de meer specifieke betekenis "gerechtsdienaar, politieagent" die al in de 17e eeuw voorkwam

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	diender	dienders
verkleinwoord	diendertje	diendertjes

Zelfstandig naamwoord

de diender m

1. (verouderd) iemand die een zuiver ondersteunende taak heeft voor een persoon of instantie met meer aanzien

   ▸ ⧖ Binnen, in de kamer der hoofdlui, hoorde men gedurig de stoppen van de wynflesschen trekken, en de diender der gilde had werk genoeg, om de geledigde glazen vol te houden.

2. (ordehandhaving) (beroep), licht (verouderd) functionaris die door daadwerkelijk optreden zorgt voor het naleven van wettelijke regels

   • De diender had zojuist met een collega zijn beschadigde politiewagen bij een schadeherstelbedrijf afgeleverd, toen hij op de Dillenburgstraat betrokken raakte bij een aanrijding, weet Dichtbij. 

Synoniemen

• [1] bediende, dienaar
• [2] gerechtsdienaar, politieagent, veldwachter

Opmerkingen

• Ook de letterlijke betekenis 2. "politieagent" is in het gewone taalgebruik verouderd, maar wordt nog wel als archaïsme gebruikt: soms om de dienstbaarheid van de politie aan de samenleving te benadrukken, maar vaker schijnbaar respectvol met een ironische ondertoon.

Hyponiemen

• [1] hofdiender, metserdiender

Gangbaarheid

• Het woord diender staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "diender" herkend door:

95 %	van de Nederlanders;
78 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.