barsten

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  barsten    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈbɑrstə(n) / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• bar·sten

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘splijten’ voor het eerst aangetroffen in 1270
• afgeleid van barst met het achtervoegsel -en

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
barsten	barstte	gebarsten
zwak -t gemengd	volledig

Werkwoord

barsten

1. ergatief heftig breken of uiteenspatten

   • Het koude glas barstte toen er heet water in werd geschonken. 

   ▸ En als het hout dan opnieuw bevroor barstten de samenvoegingen en werd de paal waardeloos.

   ▸ Aan de andere kant, wat kunnen meisjes van Helenes leeftijd uitspoken waardoor hun vader eruitziet alsof hij elk moment uit elkaar kan barsten? We hebben blijkbaar met een interessante familietrek te maken.

2. absoluut ~ van een versterking van de uitdrukking die volgt

   • Het barst er van de muggen. 
   • Hij heeft een barstende hoofdpijn. 

   ▸ De Nationale 7 is verbonden met de opkomst van de auto in de jaren twintig en dertig. Destijds hadden auto's kleine brandstoftanks en gingen ze vaak kapot. Daarom barst het langs de route van de pompstations en garages, veelal opgetrokken in een betonnen art-decostijl, destijds het toppunt van moderniteit. Vele zijn vervallen, sommige zijn gerestaureerd, zoals een klassiek pompstation in Valence. Het mooiste voorbeeld van deze stijl ligt strikt genomen niet aan de Nationale 7: de Citroëngarage in Lyon.

Hyponiemen

• afbarsten, doorbarsten, losbarsten, opbarsten, openbarsten, uitbarsten

Afgeleide begrippen

• barstensvol, weerbarstig

Uitdrukkingen en gezegden

• laten barsten
  niet (meer) helpen terwijl dat eigenlijk wel moest

• De vrouw liet haar man barsten toen hij het moeilijk had op zijn werk. 

Vertalingen

    1. heftig breken of uiteenspatten   

Duits: bersten (de) Engels: crack (en), burst (en), split (en)

Spaans: cuartearse (es), estallar (es), hender (es), henderse (es), resquebrajarse (es), reventar (es), reventarse (es), saltar (es)

Zelfstandig naamwoord

de barsten mv

1. meervoud van het zelfstandig naamwoord barst

Gangbaarheid

• Het woord barsten staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "barsten" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.