weikaas

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  weikaas    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈwɛikas / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• wei·kaas

Woordherkomst en -opbouw

• samenstelling van  wei zn "restproduct bij kaasmaken"  en  kaas zn 

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	weikaas	weikazen
verkleinwoord	-	-

Zelfstandig naamwoord

de weikaas m

1. (voeding) zuivelproduct gemaakt uit de eiwitrijke en vetarme vloeistof ("wei" of "hui") die bij de bereiding van kaas uit de meer vaste bestanddelen van gestremde melk ("wrongel") overblijft
   1. kaas gemaakt door de hui met toevoegingen te verwarmen zodat die weer samenklontert

      • Madame Mère’s favoriete kaas moet brocciu zijn geweest. Een van schapen- of geitenmelk gemaakte weikaas die doorgaans vers, binnen 48 uur, zijn culinaire bestemming krijgt. De verse kaas lijkt op de Italiaanse ricotta. 

   2. op kaas lijkend zuivelproduct, gemaakt door de hui in te koken

      • De mensen die deze gelegenheid bezochten, waren arme drommels in kielen en hemdsmouwen, werklui en straatsjouwers, die de kelder indoken voor een kop warme koffie of een stuk bloedworst met boter en weikaas. 
      • ⧖ Hoofdzakelijk komen daarbij twee soorten op de markt en wel de zuivere geitenweikaas met 30 % vet in de droge stof en de gemengde weikaas met 30 % vet, die uit geiten- en koemelk ontstaat. De gemengde kaas is goedkooper en zachter dan de zuivere geitenkaas. Het zijn geen zuivere kaassoorten, daar ze geen kaasstof bevatten (immers ze worden uit wei bereid). 

2. (voeding) kaas die wat minder uit de vaste bestanddelen van melk bestaat en om die reden traditioneel wordt gezien als minder hoogwaardig

   • ⧖ Doordat men in ruil voor industrie-producten ook uit het buitenland nog een aanzienlijke hoeveelheid levensmiddelen ontvangt, zullen de Duitschers er zich dus op moeten toeleggen, om een veel grooter gebruik te maken van de volgende artikelen: aardappelen, suiker, jam, karnemelk, weikaas, gort, grutten, havermout, sago, kunsthoning, taptemelk, Harzer en Limburger kaas, visch, schapenvleesch en konijn. 
   • ⧖ De eenige kaas, die minder zou worden belast, is de zoogenaamde weikaas, een maagvulling zonder voedingswaarde, niet anders dan varkensvoer. 

   1. kaas van afgeroomde melk

      • Oudeng. green cheese (1300 en later) betekende verse, nieuwe kaas, alsook een kaassoort van geringere hoedanigheid, nl. weikaas (van taptemelk gemaakt). 

   2. (voeding) kaas die niet goed is uitgeperst en daardoor nog hui (eiwitrijke en vetarme vloeistof) bevat

• 
  1.1 Ricotta is een Italiaanse weikaas.
• 
  1.1 Mizitra is een Griekse weikaas.
• 
  1.1 Brocciu is een Corsicaanse weikaas.
• 
  1.2 Brunost is een Noorse weikaas.

Hyponiemen

• [1.1] ricotta, mizitra
• [1.2] brunost

Hyperoniemen

• zuivelproduct
• [1.1], [2] kaas

Hyponiemen

• lange weikaas

Verwante begrippen

• hui
• wei

Vertalingen

    1. zuivelproduct gemaakt uit de eiwitrijke en vetarme vloeistof die bij de bereiding van kaas uit de meer vaste bestanddelen overblijft   

Duits: Molkenkäse (de) m

Engels: whey cheese (en)

Gangbaarheid

• Het woord weikaas staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "weikaas" herkend door:

76 %	van de Nederlanders;
64 %	van de Vlamingen.