ooit

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  ooit    (hulp, bestand)
• IPA: /oːɪt/

Woordafbreking

• ooit

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘bijwoord van tijd: te eniger tijd’ voor het eerst aangetroffen in 1265

afkomstig van: Middelnederlands: ōit Oudnederlands: *iota Germaans: *ī́uį ‘altijd; ooit’ (waaruit onl. io, mnl. ie) + -ta Indo-Europees: *h₂i̯éu-, accusatief van *h₂éi̯us

Verwant in Germaans: West: Engels: yet ‘nog’ (Oudengels: gīet(a), gȳta), Fries: jit ‘nog’ (Oudfries: ieta), Duits: jetzt ‘nu’ (Middelhoogduits: ieze)

Bijwoord

ooit

1. op een zeker tijdstip in het verleden

   • Ooit was Flevoland de bodem van de zee. 

   ▸ In een oude National Geographic had ik ooit als kind een artikel over deze trail gelezen, 4.286 kilometer door Amerika. Dit heb ik altijd onthouden, maar ik had nooit gedacht dat zo’n lange wandeltocht voor mij weggelegd zou zijn.

2. een mogelijk tijdstip in de toekomst

   • Zal het ooit vrede worden? 

3. (figuurlijk) gebruikt om vertwijfeling over iets uit te drukken

   • Hoe heeft dit ooit kunnen gebeuren? 
   • Hou je ooit eens op? 

Antoniemen

• nooit

Uitdrukkingen en gezegden

• Wel heb ik ooit!

Uitroep van verbazing of ergernis

Vertalingen

    1. op een zeker tijdstip in het verleden   

Duits: einmal (de), einst (de), irgendwann (de)

Engels: at some point Russisch: когда-нибудь (ru), когда-то (ru)

    2. een mogelijk tijdstip in de toekomst   

Duits: je (de), jemals (de) Engels: ever (en)

Frans: jamais (fr) Xhosa: -khe (hulpwerkwoord)

Gangbaarheid

• Het woord ooit staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "ooit" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.