kwezel

[3]. Devotieprent (collectie Universiteit Antwerpen )

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  kwezel    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈkwezəl / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• kwe·zel

Woordherkomst en -opbouw

• [1] bij uitbreiding uit de betekenis "overdreven vroom iemand"
• [2] bij uitbreiding uit de betekenis "vrouw die een gelofte van kuisheid heeft gedaan", in de betekenis van "overdreven vroom iemand" voor het eerst aangetroffen in 1632
• [3] van  kwezelen ww  "kleinigheden doen", vergelijk Middelnederlands queteren "over onbenullige dingen praten", in de betekenis van "vrouw die gelofte van kuisheid heeft gedaan" voor het eerst aangetroffen in 1625

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	kwezel	kwezels
verkleinwoord	kwezeltje	kwezeltjes

Zelfstandig naamwoord

de kwezel v

1. (pejoratief) iemand die zo sterk meeloopt in een bepaalde opvatting dat hij sommige dingen niet kan begrijpen

   • Hij verwoestte alle natuurlijke geluksgevoel. Hij verpandde zich aan Bismarck. Hij verried zichzelf. Hij werd een burgerlijke kwezel na op de barricaden ener goede revolutie te hebben gevochten. 

2. (pejoratief) overdreven vroom persoon

   • In beide romans spelen ongetrouwde vrouwen, gebarricadeerde maagden, en godvrezende kwezels een hoofdrol. 

3. (religie) (rooms-katholiek) (verouderd) vrouw die een gelofte van kuisheid heeft gedaan, maar niet tot een religieuze orde behoort

   • Zeg Kwezelken, wilde gy dansen!
     Ik zal u geven een ei.
     Wel neen ik, zeî dat Kwezelken,
     Van dansen ben ik vry;
     'k En kan niet dansen,
     'k En mag niet dansen,
     Dansen is onze regel niet,
     Begyntjes of Kwezelkens dansen niet. 

Synoniemen

• [1] sukkel
• [2] femel
• [3] klopje

Afgeleide begrippen

• kwezelig

Verwante begrippen

• [2] femelaar, femelkont
• [3] begijn

Uitdrukkingen en gezegden

• [2] geen groter ezel dan een kwezel
  mensen handelen vaak onverstandig uit overdreven vroomheid

Vertalingen

    2. overdreven vroom persoon   

Spaans: beatón (es) m, beatona (es) v, santurrón (es) m, santurrona (es) v

Werkwoord

vervoeging van
kwezelen

kwezel

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van kwezelen
   

   • Ik kwezel. 

2. gebiedende wijs van kwezelen
   

   • Kwezel! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van kwezelen
   

   • Kwezel je? 

Gangbaarheid

• Het woord kwezel staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "kwezel" herkend door:

82 %	van de Nederlanders;
94 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.