doorbreken

Nederlands

Uitspraak

(klemtoonhomogram)

• Geluid:  dóórbreken    (hulp, bestand);  dóórbreken (stamtijden)    (hulp, bestand)
  • IPA: / ˈdorbrekə(n) / (3 lettergrepen)
• Geluid:  doorbréken    (hulp, bestand);  doorbréken (stamtijden)    (hulp, bestand)
  • IPA: / dorˈbrekə(n) / (3 lettergrepen)

Woordafbreking

• door·bre·ken

Woordherkomst en -opbouw

• samenstelling van  door bw  en  breken ww 
  • dóórbreken: van Middelnederlands dorebreken
  • doorbréken: van Middelnederlands dorebreken

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
doorbreken	brak door	doorgebroken
klasse 4	volledig

Werkwoord

dóórbreken

1. overgankelijk in twee stukken uit elkaar laten vallen door met kracht te buigen

   ▸ Tijdens de preek mochten ze proberen een takje door te breken. Dat was geen probleem, maar 5 takjes tegelijk doorbreken bleek toch een stuk moeilijker, zo niet onmogelijk. Dus samen ben je een stuk sterker dan alleen.

2. ergatief (waterbeheer) (van een waterkering) op een of meer plaatsen onder de druk van het water bezwijken

   • Die dijk staat op doorbreken. 

   ▸ Laat de dijk maar doorbreken, misschien gebeurt er dan wel wat.

3. ergatief met kracht een doorgang maken, een weg door iets heen forceren

   • Er werd gezegd dat de 163ste Infanteriedivisie uit alle macht zou proberen vanaf de andere kant van de Maas door te breken.  

4. ergatief een bekendheid en waardering bereiken die nodig is om succes te hebben

   ▸ Doorbreken bij een groot publiek is voor Nederlandse muzikanten een grote uitdaging.

   ▸ Meer dan de helft van de Nederlanders overweegt in de toekomst een elektrische auto aan te schaffen. Dat blijkt donderdag uit de jaarlijkse Elektrisch Rijden Monitor van de ANWB. De verkeersorganisatie stelt op basis van de derde editie van de monitor dat „elektrisch rijden op het punt van doorbreken staat op de particuliere markt”. Momenteel worden elektrische auto’s vaak zakelijk geleased.

Afgeleide begrippen

• [2], [3], [4] doorbraak

Vertalingen

    3. met kracht een doorgang maken, een weg door iets heen forceren   

Duits: brechen (de) Engels: break through (en)

Spaans: romper (es), abrirse paso (es)

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
doorbreken	doorbrak	doorbroken
klasse 4	volledig

Werkwoord

doorbréken

1. overgankelijk, (figuurlijk) een einde aan een heersende situatie maken.

   • Zijn nuchtere opmerking doorbrak het eindeloos gekibbel. 
   • Het vogelgezang doorbrak de stilte in het bos. 

   ▸ Zou het zo kunnen dat nu de coronacrisis op een laag pitje staat, jongeren zich meer verbonden willen voelen door het delen van het alledaagse, om zo de sleur van een inhaalzomer vol festivals en vakanties te doorbreken?

Afgeleide begrippen

• doorbreking

Vertalingen

    1. een einde aan een heersende situatie maken   

Duits: durchbrechen (de), den Durchbruch schaffen

Engels: break (en) Spaans: cortar por lo sano (es)

Gangbaarheid

• Het woord doorbreken staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "doorbreken" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.