Stolperstein

Duits

Uitspraak

• Geluid:  Stolperstein    (hulp, bestand)
• IPA: [ˈʃtɔlpɐˌʃtaɪ̯n]

Woordafbreking

• Stol·per·stein

Woordherkomst en -opbouw

• Samenstelling (determinatiefcompositum) van de stam van het werkwoord stolpern (“struikelen”) en van het zelfstandig naamwoord Stein (“steen”). De sinds het begin van het eerst decennium van de 21e eeuw in gebruik gekomene derde betekenis neemt de tweede figuurlijke betekenis van “hindernis” op en reactiveert quasi de letterlijke betekenis van het determinatum Stein, terwijl het determinans stolpern zijn overdrachtelijke betekenis behoudt. De steen laat de voetganger niet in eigenlijke zin struikelen, maar maant aan, om op te houden en in zichzelf te keren.

Zelfstandig naamwoord

Stolperstein m

1. struikelblok (uit het plaveisel uitstekende, op het voetpad liggende steen, waarover men kunt struikelen; straatsteenplaat, die oneffen in het voetpad liegt en dus een potentiële gevaar om te struikelen vormt)

   «An einigen Stellen bleibt Wasser stehen, das Pflaster ist wellig, vor dem Penny-Markt gibt es Stolpersteine.»

   Op sommige plaatsen blijft water stilstaan, het plaveisel is gegolfd, voor de Penny supermarkt struikelblokken.

   «Immer mehr Pflastersteine lockern sich und werden zu „gefährlichen Stolpersteinen“.»

   Steeds meer kasseien raken los en worden “gevaarlijke struikelblokken”.

2. (figuurlijk) struikelblok (iets waardoor de verwezenlijking van een voornemen, het bereiken van een bestemming of iets dergelijks lichtelijk mislukken respectievelijk het goede aanzien van iemand te gronde richten kunt; sta-in-de-weg, hindernis)

   «Dennoch müsse die Türkei weitere Reformen in Staat und Gesellschaft durchführen, um die Rechte der Christen und nicht-sunnitischer Muslime zu erweitern, die Rolle der Frauen in Staat und Gesellschaft zu stärken und den »Stolperstein« Zypern zu beseitigen.»

   Toch moet Turkije verdere hervormingen in de staat en de samenleving uitvoeren, om de rechten van de christenen en niet-soennitische moslims uit te breiden, om de rol van de vrouwen in de staat en de samenleving te versterken en om het »struikelblok« Cyprus weg te nemen.

3. (bouwkunde) struikelsteen, gedenkteken, ter grootte van straatsteen, voor een individueel slachtoffer van het nazisme

   «Unter Beteiligung von Rabbinern und sonst. jüdischen Vertretern, Imamen, christlichen Geistlichen sowie den Angehörigen des Dir 5 ZA/AGIM und weiteren Angehörigen der Berliner Polizei, werden in Neukölln sogenannte „Stolpersteine“ verlegt.
   Während der Künstler die Stolpersteine verlegt, werden von muslimischen und christlichen Vertretern die Biografien der Naziopfer verlesen, denen die Stolpersteine gewidmet sind.»

   Met deelname van rabbijnen en verdere vertegenwoordigers van het Jodendom, imams, christelijke geestelijken en de medewerkers van [≈ politiebureau] Dir 5 ZA / AGIM en andere leden van de Berlijnse politie, worden in [het stadsdeel] Neukölln zogenaamde “stolpersteine” geplaatst.
   Terwijl de kunstenaar de stolpersteine plaatst, werden de biografieën van nazi-slachtoffers aan wie de stolpersteine zijn gewijd, voorgelezen door vertegenwoordigers van islam en christendom.

Verbuiging

	enkelvoud	meervoud
nominatief	der Stolperstein	die Stolpersteine
genitief	des Stolpersteins	der Stolpersteine
datief	dem Stolperstein	den Stolpersteinen
accusatief	den Stolperstein	die Stolpersteine

Verwante begrippen

• 1. Stolperfalle
• 2. Behinderung, Erschwernis, Handikap, Hemmnis, Hemmklotz, Hemmschuh, Hindernis, Hürde, Klippe, Problem, Widerstand
• 3. Berlin: Denkstein; Wenen: Stein der Erinnerung

Hyperoniemen

• 1. Stein
• 2. Schwierigkeit
• 3. Gedenkstein; Denkmal, Mahnmal

Hyponiemen

• 3. Gedenkstolperstein

Afgeleide begrippen

• 3. Stolpersteinprojekt, Stolpersteinverlegung

Verwijzingen

• 2. Dudenredactie (samensteller): Duden, Deutsches Universalwörterbuch, 7e, bewerkte en uitgebreide oplage, Dudenverlag, Mannheim - Leipzig - Wenen - Zürich 2011, ISBN 9783411055074 (CD-ROM-editie), trefwoord “Stolperstein”.
• 2. Renate Wahrig-Burfeind: Brockhaus Wahrig Deutsches Wörterbuch. Mit einem Lexikon der Sprachlehre. In: Digitale Bibliothek. 9e, volledig nieuw bewerkte en geactualiseerde oplage, wissenmedia in der inmedia ONE GmbH, Gütersloh - München 2012, ISBN 9783577075954 (CD-ROM-editie), trefwoord “Stolperstein”.
• 2. Duden online “Stolperstein”.
• 2. Brockhaus Wahrig online op wissen.de “Stolperstein”.
• 3. Doris Steffens, Doris al-Wadi: Neuer Wortschatz. Neologismen im Deutschen, 2001–2010. 2e, gecontroleerde oplage, band 2: kiten–Z, Institut für Deutsche Sprache, Mannheim 2014, ISBN 9783937241432, trefwoord »Stolperstein«, pagina 429–430.
• 3. Online-Wortschatz-Informationssystem Deutsch – Neologismenwörterbuch “Stolperstein”.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.