omhanden

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  omhanden    (hulp, bestand)
• IPA: / ɔmˈhɑndə(n) / (3 lettergrepen)

Woordafbreking

• om·han·den

Woordherkomst en -opbouw

• bw: samenstelling van  om vz  en  handen zn 
• ww: samenstellende afleiding van  om bw  en  hand zn  met het achtervoegsel -en

Bijwoord

omhanden

1. te doen, in bewerking

   • Zwartlap reageert laconiek op Platvoets zorgen en vertelt dat hij en Hartloop die dag een profijtelijke affaire omhanden hebben. 
   • Wat een gelukkig hoofdstuk vol toeval is dit geworden! Want het bespaart me de moeite er speciaal een te schrijven en, om de waarheid te zeggen, heb ik buitendien alweer een nieuw omhanden (…) 
   • Zij had hem uitgelegd wat er in de Wildhoek was gebeurd, en ook hoe de mensen er die zomer hadden geleefd, bij pozen werkend in de bouw, in het vlas, de aardappels, en dan weer leeglopend, geknauwd, wachtend op wat niet kwam; hoe er geleend was en geborgd; en hoe zij tegen de winter opzagen waar niets meer omhanden zou zijn - Zij had hem niet uitgelegd waarom zij met dit alles bij hem kwam. 
   • De meisjes zitten, als zij klaar zijn met de studie en met wassen en verstelwerk, bij elkaar zonder veel omhanden. 
   • Maar ik moest toch iets omhanden nemen! - een nuttig lid der maatschappij zien te worden!.... 

2. ter beschikking

   • De algemene koopkracht steeg; en bepaalde groepen, zoals de succesvolle kooplieden, verwierven in korte tijd grote rijkdommen. Men had met andere woorden geld omhanden, en het werd niet alleen geïnvesteerd in nieuwe handelsondernemingen, maar ook uitgegeven aan privé-genoegens. 
   • De landvoogdes Margaretha had als gewoonlijk geen geld omhanden en men had niet eens een gezant kunnen zenden als Amsterdam de onkosten niet had voorgeschoten. 
   • Ende nademael de voorseyde eerste vrije luyden van de gemelte twee nieuwe colonien weynich offte geen gelt omhanden, nochte oocq veele op haere reecqueninge van d' E. Compagnie te goet hebben, soo is hun op haer versoeck toegestaen om d'selve soo veel mogelijck op de been te helpen ende de handt te bieden, alle 't gene sij tot uytvoer der verhaelde saecken ende montcosten van noden mochten hebben, op credit ende te borgh te verstrecken, ende daertegen hare granen etc. in afkortinge van derselver schulden weder voor ende ten behoeve van d'E. Compagnie aen te nemen, blijvende vorders alle derselver te goet hebbende maentgelden, landerijen, bestiael ende goederen voor de gemelte schulden aen d' E. Compagnie verbonden als vaste hypoteecq om daeraen altijt Compagnies tachterheyt te mogen verhalen. 

Opmerkingen

• Dit woord wordt meestal voorafgegaan door een aanduiding van een hoeveelheid als niets, niks, minder, weinig, iets, meer of veel. De hoeveelheidsaanduiding kan zelf weer een bepaling hebben die aangeeft waar het omgaan: "niets zinnigs omhanden", "veel geld omhanden".

Typische woordcombinaties

• [1] omhanden hebben
  te doen hebben
• [2] omhanden hebben
  beschikbaar hebben

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
omhanden	-	-
onvolledig

Werkwoord

1. overgankelijk (verouderd) zo beetpakken dat duim en vingers van hand of handen een cirkel lijken te vormen

   • Laet dijnen grooten arm behouden en omhanden
     Die opden dorpel-tré van doods-verhuysen staen. 

Gangbaarheid

• Het woord 'omhanden' staat niet in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "omhanden" herkend door:

94 %	van de Nederlanders;
89 %	van de Vlamingen.