dolletje

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  dolletje    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈdɔləcə / (3 lettergrepen)

Woordafbreking

• dol·le·tje

Woordherkomst en -opbouw

• [1] van  dol zn  met het achtervoegsel -etje
• [2] van  dol bn  met het achtervoegsel -etje
• [3] van dalet met het achtervoegsel -je
• [4] van Zeeuws dolletje

Zelfstandig naamwoord

het dolletje o

1. verkleinwoord enkelvoud van het zelfstandig naamwoord dol
   1. (scheepvaart) een metalen pinnetje waarop een roeispaan kan draaien, een kleine roeipen
   2. (scheepvaart) een klein U-vormig steunpunt waarin een roeispaan rust

      ▸ Daarna stak hij zijn hand uit en hielp Emmy aan boord. Ze ging op het achterbakje zitten en legde eender riemen in het dolletje. „Ik kan anders wel alleen roeien”, zei Karel.

2. (spreektaal) uitgelaten gedraging, grap, grol

   ▸ Grapjes, dolletjes, in-de-zeik-nemertjes maken de jongens ook niet. Dat kan ook niet. Welke grap kun je hierover in hemelsnaam bedenken?

3. (Jiddisch-Hebreeuws) (Hebreeuwse) letter d, het getal vier (in geldsommen)

   ▸ In de dieven- en kwartjesvinders-sociëteit in de Rue de P. J. (Pieter Jacobstraat) maakte dit vraagstuk reeds sedert lang een onderwerp van ernstige besprekingen uit. Ten slotte beeft men eindelijk een oplossing gevonden en bij acclamatie besloten als proef de letters van het Hebreeuwsche alfabeth voor cijfers te gebruiken. Reeds zeer ver hebben de heeren het in deze nieuwe taal, welke onderanderen in de sociëteit. In de Pieter Jacobstraat aan leergrage „broekjes" in het vak wordt onderwezen, gebracht. Er zal dus weldra een nieuwen, herzienen en verbeterden druk van de genoemde handleiding moeten verschijnen. Dan besten speurders zouden anders woorden als een olfie, beisale, een gimmeltje, of een dolletje abracadabra blijven.

4. (verouderd) duinkuiltje, een kleine del

   ▸ Thans leggen de kievieten hare eijeren zeer in de laagte, op kleine dolletjes of hoogten, midden in het water, hetwelk een droogen zomer, althans voorzomer, voorspelt.

Verwante begrippen

• [2] dolletjes

Gangbaarheid

• Het woord dolletje staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "dolletje" herkend door:

96 %	van de Nederlanders;
80 %	van de Vlamingen.