canzone

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  canzone    (hulp, bestand)
• IPA: / kɑnˈtsone / (3 lettergrepen); kɑnˈtsonə

Woordafbreking

• can·zo·ne

Woordherkomst en -opbouw

• van Italiaans canzone, in de betekenis "lyrisch gedicht" aangetroffen vanaf 1795
  • [1] in de 16e eeuw gebruikt voor een meerstemmige koorzang over een wereldlijk onderwerp, maar later ook gebruikt voor liederen die door een troubadour werden gezongen
  • [2] Dante beschrijft de structuur van het canzone in zijn De vulgari eloquentia . Hier zijn later varianten op ontstaan waaruit onder andere ook het sonnet is voortgekomen.

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	canzone	canzone's canzones canzonen
verkleinwoord	-	-

Zelfstandig naamwoord

de canzone v / m

1. (muziek) melodieus, levenslied in Italiaanse stijl

   • Net als in zijn films hanteert Sorrentino voor zijn romandebuut een kameleontische stijl die wordt ingegeven door het onderwerp. De volksliederen, dus. Pompeus, maar ook bruisend. Anders dan de Nederlandse smartlap is zo’n levenslied niet zo eenvoudig mogelijk geformuleerd (‘Ik hoef je niet te zeggen / dat ik van je hou…’), maar tegendraads, met barokke wendingen. Hetzelfde geldt voor dit boek. Elk hoofdstuk wordt ingeleid met een citaat uit een canzone, zoals ‘Laten we het ook met God proberen / je weet maar nooit’ (Ornella Vanoni) of ‘Ik ben verliefd op je geworden / omdat ik niets te doen had…’ (Luigi Tenco). Volgens Tony zijn die liederen ‘wastobbes van onbehagen’. 
   • In de 17e eeuw zien we naar aanleiding en analogie van titels die betrekking hebben op de gebruikelijke liedsoorten nieuwe aanduidingen ontstaan. P.C. Hooft leverde een belangrijke bijdrage aan deze ontwikkeling door de introductie van alternatieven voor het traditionele ‘liedeken’. Zo noemde hij een kunstig lied graag zang, wellicht naar analogie van het Franse ‘chanson’ en het Italiaanse ‘canzone’, die ook van werkwoorden voor ‘zingen’ zijn afgeleid. 

2. (dichtkunst) soort lyrisch gedicht met een complexe structuur

   • Het hierboven geciteerde vermoeidheidsgedicht vloeit bijvoorbeeld naadloos voort uit de canzone die er aan voorafgaat (73), en die eindigt met hetzelfde thema. 
   • Het werk van Nijgh is een hommage aan de Nederlandse taal. De waarde van zijn lyriek ligt in kenmerken als eenvoud, helderheid, eerlijkheid, innigheid, kleurigheid en in zijn fenomenale beheersing van alle mogelijke versvormen, tot aan de canzone toe. 

Gangbaarheid

• Het woord canzone staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "canzone" herkend door:

24 %	van de Nederlanders;
31 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Italiaans

enkelvoud	meervoud
canzone	canzoni

Zelfstandig naamwoord

canzone v

1. lied