agiteren

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  agiteren    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• agi·te·ren

Woordherkomst en -opbouw

• Leenwoord uit het Frans, in de betekenis van ‘verontrusten’ voor het eerst aangetroffen in 1553
• afgeleid van het Franse agiter (met het achtervoegsel -eren)

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
agiteren	agiteerde	geagiteerd
zwak -d	volledig

Werkwoord

agiteren

1. inergatief (politiek) ~voor onrust stoken

   • Er wordt in oostelijk Oekraïne geagiteerd voor afscheiding en aansluiting bij Rusland. 

2. overgankelijk (psychologie) in een staat van zenuwachtige opwinding brengen

   • Die gedachte agiteerde hem. 

3. strijden tegen; verzetten tegen

   ▸ Ook zal je onderbewustzijn jou op een gegeven moment andere benamingen voor ‘ongevallen’ influisteren. Hiertegen zul je in eerste instantie hevig agiteren.

Opmerkingen

1. Strict overdrachtelijke constructies zijn zeldzaam. Vaker wordt gekozen voor een constructie met het vorltooid deelwoord en raken

   • Hij raakte doordoor bijzonder geagiteerd. 

Synoniemen

• ophitsen, opruien, opstoken, opwinden

Afgeleide begrippen

• agitatie, agitator

Vertalingen

    1.   

Engels: abet (en), agitate (en), incite (en), stir up (en) Frans: agiter (fr)

Spaans: agitar (es), perturbar (es) Tsjechisch: agitovat (cs) imperfectief

Gangbaarheid

• Het woord agiteren staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "agiteren" herkend door:

90 %	van de Nederlanders;
90 %	van de Vlamingen.