patronaal

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  patronaal    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• pa·tro·naal

Woordherkomst en -opbouw

• afgeleid van patroon met het achtervoegsel -aal

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	patronaal	patronaler	patronaalst
verbogen	patronale	patronalere	patronaalste
partitief	patronaals	patronalers	-

Bijvoeglijk naamwoord

patronaal

1. betrekking hebbend op de werkgevers

   • Centraal in het plan van premier Dehaene staat de strijd voor banen en de bestrijding van de werkloosheid. Hij zet in op verlaging van de arbeidskosten door het werkgeversaandeel in de sociale premies voor de laagste lonen fors te verlagen. De 'patronale' bijdrage voor het minimumloon wordt bijna gehalveerd. Verlaging van de werkgeverspremies dient ook als lokkertje om ondernemers en vakbonden er toe aan te zetten per bedrijf plannen op te stellen voor arbeidsherverdeling.  

2. beschermend, heersend, overheersend, onderdrukkend

   • De eerste politicus die de gewaagde stelling poneerde dat Suriname eigenlijk veel eerder onafhankelijk had moeten worden, was Den Uyl. Hij kreeg kort na de coup van de sergeanten het verwijt dat hij Suriname te haastig naar de onafhankelijkheid had gedreven. Maar in een interview met deze krant ontkende hij dat. Hij zei, op 3 maart 1983, onder meer: ,,De gebeurtenissen in dat land zijn de prijs van een te lang volgehouden parochiale, patronale ontwikkeling. Als Suriname eerder onafhankelijk was geworden, had het zich rekenschap moeten geven van de nieuwe stromingen in de wereld en het land zich wellicht anders ontwikkeld.  
   • Deze verzuilde maatschappij zorgde voor een duidelijke identiteitsbeleving bij de burger. Wij waren samen de besten, de slimsten, de sterksten - en de rest was fout, of op z’n minst toch van het rechte pad afgedwaald. Liberalen fulmineerden tegen het paternalistische, betuttelende wereldbeeld van socialisten en katholieken; de sossen hekelden de patronale slippendragerij van hun ideologische tegenhangers; de katholieke tjeven sloegen de hele antiklerikale zwik in de ban en bezweerden hun volgers dat wie in het identiteitsverhaal van de tegenstander mee stapte, er gratis een enkeltje hellevuur bij kreeg. Tussen de verschillende groeperingen was weinig contact.  

3. betrekking hebbend op de schutspatroon

Gangbaarheid

• Het woord patronaal staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "patronaal" herkend door:

81 %	van de Nederlanders;
93 %	van de Vlamingen.