zwengelen

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  zwengelen    (hulp, bestand)

Woordherkomst en -opbouw

• Ontwikkeld uit Middelnederlands swenghelen, swinghelen, aangetroffen vanaf 1494.
• Afgeleid van zwengel “slinger” met het achtervoegsel -en.

Woordafbreking

• zwen·ge·len

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
zwengelen	zwengelde	gezwengeld
zwak -d	volledig

Werkwoord

zwengelen

1. (laten) slingeren

   ▸ Zwijgen, of..... zei het personaadje, en hij sloeg de hand op het handvest van een zwaren slagdegen die, aan zijne zijde, aan een lederen band zwengelde.

   ▸ Miete haalde haar schouders op, zwengelde haar slanke beenen heen en weer en vervolgde koppig.

2. aan een zwengel draaien

   • De oude man zwengelde aan de waterpomp. 

   ▸ Zoo was het, in een geval waarvoor de schrijver instaat, voorgekomen dat een vijf en zestig jarig priester, nadat men in zijn kelders en kerktoren vergeefs naar wapenen gezocht had, gedwongen werd eenige uren de pomp te zwengelen, om de soldaten bij het wasschen te helpen.

3. (verouderd) (techniek) braken van vlas, d.w.z. de aanhangende houtdeeltjes met een zwengel verwijderen

Afgeleide begrippen

• aanzwengelen

Overerving en ontlening

1. Engels: swingle

Gangbaarheid

• Het woord zwengelen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "zwengelen" herkend door:

97 %	van de Nederlanders;
97 %	van de Vlamingen.