überhaupt

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  überhaupt    (hulp, bestand)
• IPA: / ˌybərˈhɑupt / (3 lettergrepen)

Woordafbreking

• über·haupt

Woordherkomst en -opbouw

• van Duits überhaupt, in de betekenis van ‘bijwoord van modaliteit: alles in aanmerking genomen’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1919

Bijwoord

überhaupt

1. alles in aanmerking genomen

   ▸ Het woordje ‘er’ heeft een imagoprobleem. (…) Er is vaak nauwelijks chocola van te maken. Waarom moet je zeggen, ‘er is iets ergs gebeurd’, en niet, ‘iets ergs is gebeurd’? Waarom zeg je over je kinderen: ‘ik heb er vijf’, en niet ‘ik heb vijf?’ Wat betekent het woord überhaupt in die zinnen?

2. ongeacht de context

   • Dat kan überhaupt niet. 

   ▸ Zou ik het überhaupt durven, of zou ik halverwege de nacht mijn biezen pakken en verder trekken op zoek naar de eerstvolgende tent langs de trail? Op de derde avond was het grote moment aangebroken: helemaal alleen in mijn tent de nacht doorbrengen.

   ▸ Het is op dit moment de mode in chiquere, hippe restaurants om enkel de losse ingrediënten te vermelden, meestal afgewisseld met een sluisteken: 'Makreel | Venkel | Sesam | Mosterd | Schelvislever'. In echt heel exclusieve restaurants (bijvoorbeeld NOMA in Kopenhagen) krijg je überhaupt geen kaart te zien.

3. alles in aanmerking nemend

   ▸ ‘Ik werk bij een audiovisueel productiebedrijf dat onder meer tv-commercials maakt. Veel bedrijven zeggen deze dagen hun shoots bij ons af. Maar het werk dat vandaag moet gebeuren, kon niet thuis worden gedaan. Ik hoorde gisteren überhaupt pas laat van de genomen maatregelen. Ik had tot laat gewerkt en daarna waren we gaan eten met collega’s.

Synoniemen

• [2] hoe dan ook, linksom of rechtsom, sowieso

Vertalingen

    ongeacht de omstandigheden   

Duits: überhaupt (de)

Engels: at all (en), at any rate (en)

Gangbaarheid

• Het woord überhaupt staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "überhaupt" herkend door:

97 %	van de Nederlanders;
93 %	van de Vlamingen.

Duits

Bijwoord

überhaupt

1. überhaupt, alles in aanmerking genomen