Eerste kwartier
Laatste kwartier
Olieverfschilderij van G.H. Breitner "Inkwartiering"

Nederlands

Uitspraak
Woordafbreking
  • kwar·tier
Woordherkomst en -opbouw
  • Leenwoord uit het Frans, in de betekenis van ‘verblijfplaats’ voor het eerst aangetroffen in 1546 [1]
  • [1] (verkorting) van "kwartier uurs" [2]
enkelvoud meervoud
naamwoord kwartier kwartieren
verkleinwoord kwartiertje kwartiertjes

Zelfstandig naamwoord

het kwartiero

  1. (tijdrekening), (eenheid) een kwart uur
    • Een kwartier bestaat uit 15 minuten. 
     Na een kwartier stopte er een oude gedeukte Toyota met een mollige vrouw voorin, die vroeg waar ik naartoe moest.[3]
     Het verduisteren van de maan begon rond 04.30 uur en een uur later begon de totale eclips. Maar doordat een kwartiertje later de zon alweer opkwam in Nederland, kon alleen de start worden waargenomen.[4]
  2. (astronomie) één van de twee fasen of schijngestalten van de maan (of een planeet) waarbij het verlichte en het donkere gedeelte even groot zijn, dus bij "halve maan"
    • Bij wassende maan noemt men de "halve-maan-fase" het eerste kwartier, bij afnemende maan is dat het laatste kwartier 
  3. (militair) een tijdelijke onderkomen voor militairen
    • De soldaten moesten hun kwartier ijlings verlaten. 
  4. (eenheid), (verouderd) eenvierde, kwart, kwartdeel, vierendeel
  5. (scheepvaart) wacht [3]
  6. (visserij) kwartdeel van een haringvleet
  7. (dierkunde) voorste of achterste deel van een slachtdier
  8. (familie) voorouder vanaf de tweede generatie
  9. (geopolitiek), (historisch) bestuurlijk onderdeel van een land of gewest
    • Het kwartier van Den Bosch. 
Synoniemen
Meroniemen
Hyponiemen
Afgeleide begrippen
Verwante begrippen
Typische woordcombinaties
Vertalingen

Gangbaarheid

100 % van de Nederlanders;
100 % van de Vlamingen.[5]

Meer informatie

  • Zie Wikipedia voor meer informatie. (kwart uur)

Meer informatie

  • Zie Wikipedia voor meer informatie. (schijngestalte)

Meer informatie

  • Zie Wikipedia voor meer informatie. (legering)

Verwijzingen

  1. "kwartier" in:
    Sijs, Nicoline van der
    , Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org
    ; ISBN 90 204 2045 3
  2. kwartier op website: Etymologiebank.nl
  3. Tim Voors
    “Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018), Fontaine Uitgevers  
  4.   Weblink bron “Maansverduistering gedeeltelijk in Nederland te zien” (16 mei 2022), NOS
  5.   Weblink bron Gearchiveerde versie “Word Prevalence Values” op ugent.be


Nedersaksisch

Zelfstandig naamwoord

kwartier

  1. (tijdrekening)(eenheid) kwartier; een kwart uur


Veluws

Zelfstandig naamwoord

kwartier

  1. (tijdrekening)(eenheid) kwartier; een kwart uur