kaleidoskoop

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  kaleidoskoop    (hulp, bestand)
• IPA: / kaˌlɛidɔsˈkop / (4 lettergrepen)

Woordafbreking

• ka·lei·do·skoop

Zelfstandig naamwoord

de kaleidoskoop m

1. verouderde spelling of vorm van kaleidoscoop tot 1996, als toegelaten variant (1955-1996)

   ▸ ⧖ Dit is mijn verhaal. Het is absoluut waar, omdat het mijn ervaringen zijn. Het is fiktie, omdat het mijn ervaringen zijn.
   Een momentopname. Een jaar eerder zou ik het anders hebben geschreven. Een jaar later ook. Betekenissen verschuiven. Wat ik nu relevante ervaringen vind zal me straks onbelangrijk lijken. Een kaleidoskoop zou het moeten zijn, in plaats van een plat boek met vierkante bladzijden en rechte zinnen. Kleuren die over elkaar heen schuiven en daardoor andere kleuren worden. Zinnen als cirkels, als spiralen.

   ▸ ‘De wereld een kaleidoskoop?’…
   Ja, vrienden! 't schijnt mij dus gelegen.

Opmerkingen

• Op basis van het beginsel van de etymologie is de spelling "kaleidoscoop" het best te verdedigen. Deze schrijfwijze is in 1917 gebruikt in het Groot Woordenboek der Nederlandsche Taal en staat sinds 2015 in het Groene Boekje.
  Vanuit het beginsel van de standaarduitspraak ligt de spelling "kaleidoskoop" meer voor de hand. Deze schrijfwijze was opgenomen in het toevoegsel bij Van Dale's Nieuw Woordenboek der Nederlandsche taal uit 1872 en was van 1955 tot 1996 toegelaten in de officiële spelling.
  Een nadeel van de schrijfwijze -skoop is in het algemeen dat het vaak gaat om woorden die zijn ontleend aan Engels, Frans of Latijn waarin de schrijfwijze met "-sco" gebruikt wordt. Omdat er ook veel samenstellingen met "koop" bestaan, kan de lezer de vreemde herkomst minder herkennen. Bij de schrijfwijze met een c, zou het beginsel van de gelijkvormigheid daarom tot de schrijfwijze "caleidoscoop" leiden. Deze vorm stond al in Van Dale's Nieuw Woordenboek der Nederlandsche taal uit 1872 en de Woordenlijst voor de spelling der Nederlandse taal uit datzelfde jaar. Van 1955 is deze vorm in de officiële spelling opgenomen: tot 1996 als voorkeurspelling, van 1996 tot 2015 als enige spelling en vanaf 2015 als variant naast "kaleidoscoop".

Gangbaarheid

• Het woord 'kaleidoskoop' staat niet in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Taalunie.