WikiWoordenboek:Onbenadrukte vorm

In het Nederlands bestaan er van een aantal voornaamwoorden zowel benadrukte (volle) als onbenadrukte (gereduceerde) vormen. Onbenadrukte vormen komen veel voor in de spreektaal, maar worden in de schrijftaal minder gebruikt, tenzij de schrijver juist probeert dichter bij de spreektaal te blijven.

Een goed voorbeeld is het bezittelijk voornaamwoord van de derde persoon enkelvoud. Naast "zijn" bestaat ook "z'n".

Hij zoekt zijn fiets.
Hij zoekt z'n fiets.

Indien de nadruk in de zin op "zocht" of op "fiets" valt, is de keuze tussen deze twee mogelijkheden in de uitspraak voornamelijk een kwestie van stijl. Maar als de nadruk op het voornaamwoord valt, wordt altijd de benadrukte vorm gebruikt.[1]

Hij zoekt zijn fiets, niet die van jou.
Hij zoekt z'n fiets, niet die van jou.

Deze klemtoon kan in geschreven vorm extra worden benadrukt met een accentteken:

Hij zoekt zíjn fiets, niet die van een ander.


Het persoonlijk voornaamwoord van de tweede persoon enkelvoud "jij", de voorwerpsvorm daarvan "jou" en het bezittelijk voornaamwoord "jouw" kennen allemaal "je" als onbenadrukte vorm.

Jij hebt een hond.
Je hebt een hond.
Jij hebt een hond, niet ik.
Je hebt een hond, niet ik.
Jíj hebt een hond, niet ik.
hebt een hond, niet ik.


De hond bijt jou niet.
De hond bijt je niet.
De hond bijt jou niet, maar mij wel.
De hond bijt je niet, maar mij wel.
De hond bijt jóú niet, maar míj wel
De hond bijt niet, maar mij wel.


Het is jouw hond.
Het is je hond.
Het is jouw hond, niet die van mij.
Het is je hond, niet die van mij.
Het is jóúw hond, niet die van mij.
Het is hond, niet die van mij.

In andere talen

Er zijn andere talen die ook twee vormen van voornaamwoorden kennen, maar de regels die bij het gebruik gevolgd worden zijn soms anders. In het Frans bestaat naast de onderwerpsvorm tu ‘jij, je’ ook een benadrukte vorm toi. De laatste wordt echter toegevoegd om het onderwerp (of voorwerp) te benadrukken. M.a.w. wordt de nadruk door accumulatie bereikt.

Tu manges - je eet; jij eet
Toi, tu manges, pas moi - Jíj eet, niet ik(ke).

In Xhosa bestaat een vergelijkbaar verschil tussen het voornaamwoordelijke voorvoegsel u- ‘jij, je’ (toegevoegd aan een werkwoord) en het onafhankelijke persoonlijk voornaamwoord wena.

uyahamba - jij loopt; je loopt
uyahamba, wena - jíj loopt


Verwijzingen