WikiWoordenboek:Legitimiteit van bijdragen

Het is niet eenvoudig het werkterrein van WikiWoordenboek precies af te bakenen. Onderstaande is een poging om dat beter te doen en heeft d.d. 27 maart 2010 de status van niet meer dan een discussiestuk te zijn. (Graag discussie op overlegpagina).

Wat is een "geldige taal"?

Is Twents een taal? Is Servo-Kroatisch een taal, of zijn Servisch en Kroatisch afzonderlijke talen? Hierover zijn verschillende inzichten mogelijk, die alle degelijk beredeneerd kunnen worden. Om samenwerking mogelijk te maken houdt WikiWoordenboek in principe ISO 639-3 aan. Hiermee zijn bijdragen, categorieën enz. mogelijk.

Er zijn hierop drie uitzonderingen / probleemgevallen:

1. een aantal kunsttalen die bedacht zijn binnen het kader van een enkel kunstwerk zoals Klingon, Quenya enz. hebben wel een ISO-code, maar deze talen worden op WikiWoordenboek niet beschreven, omdat ze niet voor menselijke communicatie zijn bedoeld. Woorden uit talen in denkbeeldige werelden worden wel opgenomen als ze gangbaar worden in natuurlijke talen.
2. een aantal ISO 639-2 komen overeen met wat Ethnologue "macrolanguages" noemt. Het verdient de voorkeur woorden toe te kennen aan de individuele talen die tot de cluster behoren die de macrotaal vormen. Bij weinig bekende talen is dat nog niet altijd mogelijk.
3. als er goede bronnen zijn, biedt WikiWoordenboek ook plaats aan woorden uit gereconstrueerde talen. Deze paginatitels beginnen volgens conventie altijd met een * (asterisk).

Wat is een "geldige bijdrage"? De rol van verkorte lemma's

In principe is ieder juist geschreven woord of idioom een geldige bijdrage. Een uitbreiding daarvan wordt gevormd door symbolen, karakters, afkortingen e.d. Daar zijn echter wel wat kanttekeningen bij te plaatsen.

Samengestelde uitdrukkingen

In sommige talen worden samenstellingen aaneengeschreven, maar in het Engels bijvoorbeeld is dat vaak niet het geval. We moeten daarbij onderscheiden tussen vaste combinaties en keuzecombinaties. Bijvoorbeeld "an extensive study" of "a bad study" zijn combinaties naar keuze, maar "a case study" functioneert als een vaste samenstelling met een betekenis die de som van de delen overstijgt. Daarmee is "case study" een legitiem lemma. Een keuzecombinatie die slechts de som der delen is, is dat niet.

Voor het Nederlands geldt dat minder vaak, maar het komt wel voor. Een werkwoordsvoorm als "komt mee" is legitiem, ook al schrijven we twee woorden, "komt morgen" is dat niet. Het laatste is puur som-der-delen, het eerste deel van een geldig idioom. Natuurlijk is het moeilijk hier echt scherpe lijnen te trekken en twijfelgevallen zullen individueel bekeken moeten worden.

Dit impliceert overigens dat ook spreekwoorden, vaste uitdrukkingen enz. in principe legitieme lemma's opleveren, zij het dat het om praktische redenen wel wenselijk is om de informatie in eerste instantie onder te brengen bij een kernwoord van de uitdrukking. "In de luren leggen" kan bijvoorbeeld beter onder "luren" gezet worden: te denken valt daarbij vooral aan anderstaligen die deze uitdrukking tegenkomen. Zij zullen trachten het woord "luren" op te zoeken als ze niet beseffen dat het hier om een vaste uitdrukking gaat.

Verbogen en vervoegde vormen

Ook hier geldt dat in principe iedere vorm een legitiem lemma oplevert, maar er is al lang een afspraak dat we de informatie -enigszins afhankelijk van de taal- concentreren op één hoofdlemma, bijv. nominatief enkelvoud voor een zelfstandig naamwoord of de infinitief van een werkwoord.

De andere vormen krijgen een verkort lemma dat verwijst naar de hoofdvorm.

Wat is "juist geschreven"?

Hierbij moeten we een onderscheid maken tussen talen die een geregelde spelling kennen en talen die dat niet hebben. Kernpunt daarbij is dat WikiWoordenboek in de eerste plaats de verantwoordelijkheid heeft de lezers betrouwbaar te informeren. Dat sluit in de vraag of iets een erkende spelling is of niet.

Talen met geregelde spelling

We beperken ons tot lemma's in de huidig geldige spelling. Spellingen die in de historie geldig geweest zijn kunnen een verkort lemma krijgen, liefst met specificatie van de historische ontwikkeling.

In citaten, bijv. gebruikt als voorbeeld, gebruiken we de oorspronkelijke spelling, ook als deze niet (langer) geldig is.

Wanneer een zoektocht met bijv. google laat zien dat een niet-geldige spelling veel voorkomt, rechtvaardigt dat niet er een apart lemma van te maken, maar zulks kan wel op de lijst van vaak voorkomende spelfouten gezet worden.

Indien er aanwijsbaar onduidelijkheid bestaat over de juiste spelling van een (vooralsnog: Nederlands) woord behoort dit vermeld te worden op het lemma met een verwijzing naar de knelpuntenlijst.

Talen zonder spellingregeling

Voor talen als Engels die weliswaar geen wettelijk vastgelegde spelling hebben, maar wel een sterke traditie op dit punt, wordt de meest gebuikte spelling een vol lemma. Minder gebruikte spellingen kunnen daarop vermeld worden onder -writ-. Minder gebruikelijke spellingen kunnen evt. een verkort lemma krijgen.

Zoektochten met bijv. google kunnen gebruikt worden om het gebruik van een bepaalde spelling aan te tonen, maar een citaat uit een vastere bron (boek, tijdschrift) is verkieslijker.