WikiWoordenboek:Ablativus absolutus

In het Latijn duidt de ablativus absolutus op een zinsdeel in de ablatief (vijfde naamval) dat compleet afgezonderd is van de rest van de zin. De ablatief wordt dus niet door een voorzetsel of het verband met een ander zinsdeel veroorzaakt. Dit zinsdeel wordt in de tegenwoordige tijd (praesens) vertaald met 'terwijl' (of 'omdat', 'als' en 'hoewel' wanneer dat beter uitkomt) en bij een verleden of voltooide tijd (perfectum / aoristus) met 'nadat'.

Voorbeelden

• Servo aegrotante non adest.

Servus = slaaf, aegrotare = ziek zijn, non = niet, adesse = aanwezig zijn, servo aegrotante is ablativus (5e naamval)

Hier is de vertaling: 'Omdat' de slaaf ziek is, is hij niet aanwezig. In dit geval is het niet écht fout als je 'terwijl' vertaalt, maar soms, zoals in deze zin, is de meer correcte vertaling 'omdat' (en soms 'hoewel').

• Marco suas res portante in ludum it.

Marco = ablatief van Marcus (naam), suas = zijn/haar, res = meervoud van ding, 'spullen', portare = dragen in + accusatief = naar, ludus = school, ire = gaan; Marco portante is de kern van de ablativus absolutus; suas res vult de ablativus absolutus aan.

Correcte vertaling is hier: Terwijl Marcus zijn spullen draagt, gaat hij naar school.

In de Nederlandse vertaling is het zinsdeel in de ablativus absolutus altijd de bijzin. Daarom is de vertaling van voorbeeld 2 niet: Terwijl Marcus naar school gaat, draagt hij zijn spullen.

De naam van deze constructie is gebaseerd op enerzijds de naamval waarin dit deel van de zin staat ('ablativus') en het feit dat het afgezonderd is van de rest van de zin. 'Absolutus' is namelijk de passieve perfectumvorm van het Latijnse absolvêre wat 'losmaken'betekent. Absolutus wordt daarom vertaald als 'losgemaakt'.

Absolutus in het algemeen

Absolutus is Latijn voor 'losgemaakt' of 'bevrijd', het participium perfectum van absolvere. Het komt voor in zowel het Grieks als Latijn in de vorm van respectievelijk genitivus en ablativus absolutus.