sfeer: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
ipa, typ
aanvulling
Regel 6:
*sfeer
{{-etym-}}
*[1]
* Leenwoord uit het Frans, in de betekenis van ‘gebied rond de aarde’ voor het eerst aangetroffen in 1548 {{sijs}}
*van {{dum}} {{Q|spere|dum}} via {{fra}} {{Q|sphère|fra}} en {{fro}} {{Q|spere|fro}} van middeleeuws {{lat}} {{Q|sphera|lat}} / {{Q|spera|lat}} dat weer via klassiek {{lat}} {{Q|sphaera|lat}} teruggaat op {{grc}} {{Q|σφαῖρα|grc}} (sfaíra) ''"[[bol]], [[wereldbol]])"'' {{wnt-r|M063552}} {{ebank}}
*afgeleid van het [[Grieks]]e 'sphaira' ([[globe]], sfeer)
**[1] aangetroffen vanaf 1866 {{sijs}}
**[4.3] aangetroffen vanaf 1405 {{mnw-r|53931}} {{sijs|0}}
{{-nlnoun-|{{pn}}|[[sferen]]|[[{{pn}}tje]]|[[{{pn}}tjes]]}}
{{-noun-|nld}}
'''{{pn}}''' {{f}}/{{m}}
#dehet geheel van gedachten en gevoelens die de gemoederen in een bepaalde omgeving bezighouden
{{citeer|boek|jaar=2018|auteur=Tim Voors|titel=Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada|uitgave=eBook: Mat-Zet bv, Soest|uitgever=Fontaine Uitgevers|taal=nl|citaat= De sfeer was altijd opgewekt, maar al snel ging iedereen over tot de orde van de dag en vertrok naar zijn of haar kamer om huiswerk te maken en ‘écht’ belangrijke mensen te bellen over de laatste drama’s op school.}}
#gebied of omgeving waarin bepaalde personen of kwesties thuishoren
#een bolvormig volume rond een centraal punt
{{citeer|web|citaat=Dit mechanisme wint aan betekenis nu in de Nederlandse verzorgingsstaat meer verantwoordelijkheden worden doorgeschoven naar de burger. In diverse maatschappelijke '''sferen''' is sprake van substitutie: de overheid treedt terug en van de burger wordt verwacht dat hij of zij bepaalde taken overneemt. Dat zien we in de '''sfeer''' van welzijn en zorg, en nadrukkelijk ook in het buurtbeleid. |url=https://www.nrc.nl/nieuws/2015/06/11/als-de-burger-het-zelf-moet-doen-blijven-arme-buu-1507151-a369760 |titel=Als de burger het zelf moet doen, blijven arme buurten achter |auteur=Godfried Engbersen & Erik Snel |datum=11 juni 2015 |website=nrc.nl|taal=nl|bezochtdatum=2020-12-15}}
#gebied (laag) op of rond de aarde
#een{{meetkunde|nld}} bolvormig volumevlak rond een centraal punt
{{citeer|web|citaat=Velen noemen de oppervlakte van de bol wel de sfeer. |url=https://www.wiskunde.net/inhoud-bol |titel=Inhoud bol |datum=1 december 2020 |website=wiskunde.net |taal=nl |archiefurl=https://web.archive.org/web/20161224004107if_/https://www.wiskunde.net/inhoud-bol#.WF3EPbNHLIU |archiefdatum=2016-12-24 |bezochtdatum=2020-12-15}}
#gebied in, op of rond de aarde gevormd van alle plaatsen die op een vergelijkbare afstand van het middelpunt van de aarde liggen.
##{{geologie|nld}} elk van de lagen waaruit de aardbol bestaat ''(meestal als tweede deel van een samenstelling)''
##{{meteorologie|nld}} elk van de lagen van de dampkring ''(meestal als tweede deel van een samenstelling)''
##{{geschiedenis|nld}} elk van de bolvormige zones van de hemelkoepel boven de aarde waarin zon, maan en planeten zich om de aarde zouden bewegen
{{citeer|web|#|citaat=In het klassieke heelalbeeld van Aristoteles en zijn navolgers vormde de aarde het centrum en daaromheen bevonden zich ‛'''sferen'''’: hemelse bollen waarin maan, planeten en sterren rond de aarde draaiden. De binnenste baan was die van de maan; dan kwam Mercurius, gevolgd door de overige planeten en de zon, en in de buitenste '''sfeer''' stonden alle sterren. |url=https://www.historischnieuwsblad.nl/simon-stevin-en-het-absurde-idee-dat-de-aarde-om-de-zon-draait/ |titel=Simon Stevin en het absurde idee dat de aarde om de zon draait |auteur=Geertje Dekkers |datum=februari 2018 |website=historischnieuwsblad.nl |taal=nl|bezochtdatum=2020-12-15}}
{{-syn-}}
*[1] [[stemming]]
*[2] [[bolkring]], [[terrein]]
*[3] [[boloppervlak]]
*[4.1] [[aardlaag]]
*[4.2] [[luchtlaag]]
*[4.3] [[hemelbol]]
{{-rel-}}
*[3] [[bol]] ''(is op te vatten als een gevulde sfeer)''
{{-hypo-}}
{{rel-top}}
Regel 69 ⟶ 84:
*[1] er heerst een sfeer van < … {{+|zn}} >
*[1] er heerst een < …e {{+|bn}} > sfeer
*[2] in hogere sferen (verkeren)
*[4.3] muziek der sferen
{{-trans-}}
{{trans-top|1. dehet geheel van gedachten en gevoelens die de gemoederen in een bepaalde omgeving bezighouden}}
*{{deu}}: {{trad|de|Stimmung}} {{f}}
*{{eng}}: {{trad|en|atmosphere}}
{{trans-top|mid}}
*{{pap}}: {{trad|pap|ambiente}}
{{trans-bottom}}
{{trans-top|23. een bolvormig volumevlak rond een centraal punt}}
*{{deu}}: {{trad|de|Athmosphäre}} {{f}}
{{trans-mid}}
*{{spa}}: {{trad|es|esfera}} {{f}}, {{trad|es|globo}} {{m}}
{{trans-bottom}}
{{checktrans}}
{{trans-top|}}
*{{pap}}: {{trad|pap|ambiente}}
{{trans-bottom}}
{{-preval-}}