tong

vervoeging van
	tongen

Nederlands

De tong van een hond

Uitspraak

Geluid: tong (hulp, bestand)
IPA: / tɔŋ / (1 lettergreep)

Woordherkomst en -opbouw

erfwoord, in de betekenis van ‘orgaan in de mond’ voor het eerst aangetroffen in 901 ^[1] ^[2] ^[3]

afkomstig van:

Middelnederlands: tonghe

Oudnederlands: tunga

Germaans: *tungōn

Indo-Europees: *dn̥ǵʰwéh₂s

Verwant in Germaans:

West: Engels: tongue (Angelsaksisch: tunge), Duits: Zunge, (Oudhoogduits: zunga), Fries: tonge, tunge (Oudfries: tunge)

Noord: Zweeds/IJslands/Faeröers: tunga, Deens/Noors: tunge, (Oudnoords: tunga)

Oost: Gotisch: tuggō

Verwant in Romaans:

Frans: langue

Italiaans: lingua

Latijn: lingua

Spaans: lengua

Zelfstandig naamwoord

tong v/m

(anatomie) beweeglijk lichaamsdeel in de mond van mensen en veel dieren
- De brutale jongen stak zijn tong uit naar de agent.
(voeding) rundertong als voedingsmiddel
▸ De foto werd gemaakt rond 21.15 uur lokale tijd. Op dat moment zat de Chinese president Xi elders in het gebouw te bekomen van het diner dat hij net had genuttigd met Trump. Caesarsalade vooraf, de keuze tussen tong of steak als hoofdgerecht en chocoladetaart als toetje.^[4]
(figuurlijk) wat gesproken wordt, gesproken taal
- De tong van die streek is moeilijk te verstaan.
(figuurlijk) wat de vorm van een tong (1) heeft, bijvoorbeeld een landtong of de tong van een schoen
- De landtong loopt een heel eind in de oceaan.
(straalvinnigen) om zijn verfijnde smaak gewilde soort van platvis, Solea solea
- In het restaurant bestelde de man altijd tong.
(figuurlijk) bij een slot: dat gedeelte van de schieter dat naar buiten komt
(figuurlijk) onderdeel van een muziekinstrument
- Een doorslaande tong is een strip van metaal, die in een precies passend frame vastgeklonken wordt.

Spreekwoorden

[1] een tong uitsteken naar
(figuurlijk) door gedrag niet respecteren

∗ En het volstrekt ambitieloze en zinledige van die kleurplaatjes dan? Dat is een tong uitsteken naar de prestatiemaatschappij en het rendementsdenken.^[5]

Boze tongen beweren dat...

Lasteraars, kwaadwillende mensen zeggen dat...

∗ De cliënten stroomden Henning Sjôstrands advocatenbureau dus binnen. Niet alleen omdat hij de bekendste van alle advocaten was, zij het notoir berucht volgens boze tongen, maar ook omdat hij in de pers door middel van advertenties naar cliënten zocht.^[6]

De tongen komen los.

Men begint meer, vrijer te praten (om een bepaalde reden)

Heb je je tong verloren?

Min of meer intimiderende manier om tegen iemand te zeggen dat die iets niet langer mag verzwijgen

Het eten smelt op je tong.

Het eten is erg zacht

Met een dikke tong spreken.

Dronken zijn

(Niet) het achterste van zijn tong laten zien.

(Niet) alles vertellen wat men weet

Op zijn tong bijten.

Zich met moeite weten te beheersen en/of iets net niet uitspreken

Rap van tong zijn.

Snel en veel kunnen praten

Zijn tong roeren.

Praten

Een scherpe tong hebben.

van een persoon dat hij of zij heel onvriendelijk is

∗ De man lachte. 'Dat is ook weer waar. Nou, ik heb niet veel verstand van wassen, maar het verbaast me niets dat juffrouw Elisabeth weer een nieuw wasmeisje zoekt. Ze heeft een scherpe tong, die vrouw.'^[7]

Vertalingen

1. beweeglijk lichaamsdeel in de mond van mensen en veel dieren

Albanees: gjuhë ^(sq) v
Angelsaksisch: tunge ^(ang)
Arabisch: لسان ^(ar) m (lisān) & v
Baskisch: mihi ^(eu)
Bosnisch: jezik ^(bs) m
Bretons: teod ^(br) m mv teodoù, teod ^(br) m mv
Bulgaars: език ^(bg) m (ezik)
Catalaans: llengua ^(ca) v
Chinees: 舌 ^(zh) (shé), 舌頭 ^(zh) / 舌头 (shétou)
Deens: tunge ^(da) g
Duits: Zunge ^(de) v
Engels: tongue ^(en)
Esperanto: lango ^(eo)
Estisch: keel ^(et)
Ewe: aɖe ^(ee) o
Filipijns: dila
Fins: kieli ^(fi)
Frans: langue ^(fr) v
Fries: tonge ^(fy) g, tûnge ^(fy) g
Galicisch: lingua ^(gl) v
Grieks: γλώσσα ^(el) v [ˈɣlo̞sa]
Guarani: kũ ^(gn)
Hawaïaans: alelo
Hebreeuws: לשנא ^(he) m (leshānā, leshono) לשון ^(he) v (laśôn)
Hindi: जीभ ^(hi) v (jībh), ज़बान ^(hi) v (zabān)
Hongaars: nyelv ^(hu)
Ido: lango ^(io)
IJslands: tunga ^(is) v
Iloko: dila
Indonesisch: lidah ^(id)
Interlingua: lingua ^(ia)
Italiaans: lingua ^(it) v

Japans: 舌 ^(ja) (した, shitá), べろ ^(ja) (informeel) (bero, shita)
Kabardijns: бзэгу
Koerdisch: زمان ^(ku)
Koreaans: 혀 ^(ko) (hyeo)
Kroatisch: jezik ^(hr) m
Latijn: lingua ^(la) v
Malayalam: നാക്ക് ^(ml) (naakku)
Maltees: ilsien ^(mt) m
Maori: arero ^(mi)
Mirandees: llengua v
Noordelijk Sami: njuovčča
Noors: tunge ^(no)
Perzisch: زبان ^(fa) (zabān)
Pools: język ^(pl) m
Portugees: língua ^(pt) v
Roemeens: limbă ^(ro) v
Russisch: язык ^(ru) m (jazýk)
Servisch:
- Cyrillisch: језик ^(ru) m
- Westers: jezik ^(ru) m
Sloveens: jezik ^(sl) m
Slowaaks: jazyk ^(sk) m
Spaans: lengua ^(es) v
Tagalog: dila ^(tl)
Taroko: hema
Telugu: నాలుక ^(te) (naaluka)
Thai: ลิ้น ^(th) (lín), ชิวหา ^(th) (ćhiw-hā)
Tsjechisch: jazyk ^(cs) m
Turks: dil ^(tr)
Urdu: جیبھ ^(ur) v (jībh) , زبان ^(ur) v (zabān)
Vietnamees: lưỡi ^(vi)
West-Circassisch: бзэгу
Zweeds: tunga ^(sv) g

2. wat gesproken wordt

Bretons: yezh ^(br) v
Chinees: 舌 ^(zh) (she), 舌頭 ^(zh) /舌头 (shetou)
Duits: Sprache ^(de) v
Engels: tongue ^(en)
Estisch: keel ^(et)
Fins: kieli ^(fi)
Frans: langue ^(fr) v
Fries: tonge ^(fy) g, tûnge ^(fy) g
Galicisch: lingua ^(gl) v
Guarani: kũ ^(gn)
Hebreeuws: לשון ^(he) v
Indonesisch: lidah ^(id)
Interlingua: lingua ^(ia)

Italiaans: lingua ^(it) v
Japans: 舌 ^(ja) (した, shita), べろ ^(ja) (bero, informeel)
Koreaans: 언어 ^(ko) (eohn-eo)
Pools: język ^(pl) m
Portugees: língua ^(pt) v
Russisch: язык ^(ru) m
Sloveens: jezik ^(sl) m
Spaans: lengua ^(es) v
Turks: dil ^(tr), lisan ^(tr)
Urdu: زبان ^(ur) (Zubaan)
Vietnamees: lưỡi ^(vi)

3. iets in de vorm van een tong

Fries: tonge ^(fy) g, tûnge ^(fy) g

4. om zijn verfijnde smaak gewilde soort van platvis, Solea solea

5. onderdeel van een slot

Fries: skoat ^(fy) g

Werkwoord

tong

eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van tongen
- Ik tong.
gebiedende wijs van tongen
- Tong!
(bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van tongen
- Tong je?