Nederlands

Uitspraak
Woordafbreking
  • rij·ij·zer
Woordherkomst en -opbouw
enkelvoud meervoud
naamwoord rijijzer rijijzers
verkleinwoord

Zelfstandig naamwoord

het rijijzero

  1. (informeel) auto
     Het is niet gek dat zoveel autoliefhebbers kiezen voor een BMW. Een reguliere 3 Serie is al een heerlijk rijijzer en daar is gelukkig genoeg aanbod van.[2]
     Subaru heeft met de BRZ een geweldig rij-ijzer neergezet voor de echte liefhebber. De vanafprijs is 37.995 euro. Voor 41.995 euro is de optimale variant te koop; bij deze versie is er een automaat zonder meerprijs.[3]
  2. (wegenbouw) metalen strook dwars over de rijbaan als beschermingsrand van een brugdek waarover wagens de brug op kunnen rijden
     Als uitgangspunt voor de voegovergang op het tussensteunpunt/landhoofd is gekozen voor een oplossing met een rijijzer.[4]
     Ter voorkoming van beschadigen van het brugdek bij het oprijden van voertuigen, is een rij-ijzer aangebracht.[5]
  3. (scheepvaart) ijzeren steun onder de ketel van een stoommachine waarover een pook kan worden bewogen
      In de opening onder het vuurraam bevindt zich, opgehangen in twee stukken plat, een z.g. rij-ijzer; dit dient tot steunpunt voor den z.g. haak (…), als de stoker hiermede de slak tussen de roosterbaren moet wegkrabben.[6]
Schrijfwijzen
  • Als het nodig is om verwarring over de opbouw van het woord te voorkomen, kan volgens de toelichting bij spellingregel 6.C ook de schrijfwijze met een koppelteken worden gebruikt: rij-ijzer.
Hyperoniemen

Gangbaarheid

51 % van de Nederlanders;
35 % van de Vlamingen.[7]

Verwijzingen

  1. Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).
  2.   Weblink bron “Dossier: Liefhebberswagen onder de 10.000 euro” (28 jan. 2017), De Telegraaf
  3.   Weblink bron
    Tony Vos 05-10-2012
    “Subaru BRZ: onvervalste sporter” (Tony Vos), Reformatorisch Dagblad
  4.   Weblink bron Gearchiveerde versie
    Commissie 351063 ’IFD‐Bouw Beweegbare Bruggen’
    “Nederlandse Technische Afspraak NTA 8086 : IFD-Bouw Beweegbare Bruggen”, commentaarversie (13 december 2018), p. 19
  5.   Weblink bron
    Zwiers, L. (ed. Wind, A.N.)
    “Waterbouwkunde” ([1908]), Van Mantgem & De Does. Amsterdam, p. 110
  6.   Weblink bron
    Morré, J.P.P. & Kloet, T.J.
    “Stoomketels” ([1940]), H. Stam, Amsterdam, p. 462
  7.   Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be