paternaal

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  paternaal    (hulp, bestand)
• IPA: / ˌpatɛrˈnal / (3 lettergrepen)

Woordafbreking

• pa·ter·naal

Woordherkomst en -opbouw

• van middeleeuws Latijn paternalis

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	paternaal	paternaler	paternaalst
verbogen	paternale	paternalere	paternaalste
partitief	paternaals	paternalers	-

Bijvoeglijk naamwoord

paternaal

1. (sociologie) de vader volgend of gehoorzamend, van de vader, betreffende de vader, als van een vader

   ▸ ⧖ Er heerscht volkomen gelijkheid, de sociale verhoudingen zijn er in volstrekten zin democratisch, en zelfs de vrouw, mits niet onder vaderlijk of paternaal verband staande, deelt gelijk-op met den man.

2. (genetica) vaderlijke bloedlijn of oorsprong, van de vader overgeërfd, van vaderskant, via de vader (verkregen)

   ▸ Bij ingeprente genen is de ene kopie van een gen actief, de ander niet. Je hebt daarbij maternaal ingeprente genen en paternaal ingeprente genen.

   ▸ Welke stukken DNA kunnen in het mtDNA van de moeder terecht komen? De Britten opperen twee mogelijkheden: mtDNA van de vader, of zogenaamde mtDNA-pseudogenen uit de celkern (gedupliceerde genen die ooit vanuit een mitochondrion naar de celkern zijn verhuisd, daar niet actief waren, en op een gegeven moment terugverhuisden naar een mitochodrion). Het `lekken' van paternaal mtDNA naar maternaal mtDNA is in muizen al aangetoond, schrijven de Britten. En dat er een genenverkeer bestaat tussen mitochondriën en celkern is ook bekend.

Synoniemen

• vaderlijk
• [1] vader-

Antoniemen

• maternaal, moederlijk

Verwante begrippen

• [1] familiehoofd, gezinshoofd, pater familias, paternalisme, patriarch, vader, vaderlijkheid, vaderrol
• [2] allel, desoxyribonucleïnezuur (DNA, mtDNA), chromosoom, erfelijkheid, gen, genoom, genotype, inprenting, overerving

Vertalingen

    1. & 2. vaderlijk   

Duits: väterlich (de) Engels: paternal (en)

Spaans: paternal (es) Frans: paternel (fr)

Gangbaarheid

• Het woord paternaal staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "paternaal" herkend door:

72 %	van de Nederlanders;
80 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• [2] Paternale overerving