openen

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  openen    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈopənə(n) / (3 lettergrepen)

Woordafbreking

• ope·nen

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘ontsluiten’ voor het eerst aangetroffen in 1300
• afgeleid van open met het achtervoegsel -en

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
openen	opende	geopend
zwak -d	volledig

Werkwoord

openen

1. overgankelijk laten beginnen, in bedrijf brengen

   • Hij opende het vuur op het vijandelijke leger. 

   ▸ In 1989 nam Henriroux de zaak over. 'We zijn trots op onze geschiedenis, maar proberen altijd vooruit te denken', zegt hij. Henriroux opende een hotel en een tweede restaurant waar je goed kunt eten tegen redelijke prijzen.

   ▸ Ik bladerde erdoorheen en las eindeloze verhalen over hoe geweldig die burger was: ‘Goddelijk – al dat lopen waard’, ‘Drie Michelinsterren’, ‘Nog nooit zo’n grote burger gezien’ en ‘Ik ga een franchise openen in Londen’.

2. overgankelijk ontsluiten, openmaken wat afsluit of wat gesloten is

   • Open jij het slot even? 

   ▸ Terwijl ik goedkeurend met mijn vinger langs de vergulde lambrisering streek, de dikte voelde van de stof van de zware, oker overgordijnen en de stoel wegschoof om de openslaande deuren te openen naar het terras, dat uitzicht bood op de rozentuin, of wat daarvan over was, en de vijver met de defecte fontein, bedacht ik dat ik nog tijd genoeg zou hebben om deze kamer en detail te beschrijven.

   ▸ Ik heb het alleen-zijn ervaren als een heel positieve kracht die veel onverwachte deuren voor me heeft geopend.

3. overgankelijk openstellen, toegankelijk maken

   • Gisteren is het jachtseizoen geopend. 

4. overgankelijk (informatica) een bestand inladen

   • Ga naar het bureaublad en open het EXE-bestand. 

5. wederkerend zich ~

   • Bij dageraad openen zich al de bloemen. 

Hyponiemen

• heropenen

Afgeleide begrippen

   

openbaar openbarsten openbeuken openblijven openbloeien openbreken openbron openbuigen opendoen opendraaien opendringen openduwen opener opengaan opengooien openhaard openhakken openhalen openhangen openheid openhouden opening openknijpen openknippen openkoken openkomen openkrabben openlaten openleggen openliggen openlijk openlopen openlucht openmaken openpeuteren openpikken openplooien openprikken openrijten openrukken openscheuren openschieten openschuiven openslaan opensluiten opensmijten opensnijden openspalken opensperren opensplijten openspreiden openspringen openstaan openstellen openstrooien opentarnen opentrappen opentrekken openvallen openvijzen openvliegen openvouwen openwaaien openwerken openwerpen openwrijven openzwaaien

Vertalingen

    1. laten beginnen, in bedrijf brengen   

Duits: eröffnen (de) Engels: open (en) Frans: ouvrir (fr)

Spaans: abrir (es) Zweeds: öppna (sv)

    2. ontsluiten, openmaken wat afsluit of wat gesloten is   

Duits: öffnen (de) Engels: open (en) Frans: ouvrir (fr)

Spaans: abrir (es) Welsh: agor (cy) Zweeds: öppna (sv)

    3. openstellen, toegankelijk maken   

Duits: öffnen (de) Engels: open (en) Frans: ouvrir (fr)

Spaans: abrir (es) Zweeds: öppna (sv)

    4. (informatica) een bestand inladen   

Duits: öffnen (de) Engels: open (en) Frans: ouvrir (fr)

Portugees: abrir (pt) Spaans: abrir (es)

    5. zich ~   

Spaans: abrirse (es)

Gangbaarheid

• Het woord openen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "openen" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.