in-
Nederlands
Uitspraak
Woordherkomst en -opbouw
- [1] van in (bijwoord), in de betekenis "tot in het binnenste toe"[1]
- [2] van Latijn in- (niet, on-)[2]
- [3] van Latijn in- (in, naar, tegen)[3]
Voorvoegsel
in-
- heel, erg (versterkend voorvoegsel voor inheemse bijvoeglijke naamwoorden en bijwoorden)
- on-, niet (als deel van uitheemse woorden die moderne talen als Engels en Frans of direct aan het Latijn zijn ontleend)
- in, naar, tegen (als deel van uitheemse woorden die moderne talen als Engels en Frans of direct aan het Latijn zijn ontleend)
- (er bestaan ook veel samenstellingen met in als linkerdeel: het heeft daarbinnen dezelfde betekenis als het losse woord en wordt dan niet als voorvoegsel beschouwd)
Opmerkingen
- Een woord dat met in- wordt versterkt ([1]) kan nog meer worden versterkt door er in- en voor te zetten:
- Iemand pesten die veel verdriet heeft, is in- en ingemeen.
- In het Latijn is bij [2] en [3]) door assimilatie de n voor sommige medeklinkers weggesleten:
| in- voor: | b.. | g.. | l.. | m.. | p.. | r.. |
| werd: | imb.. | ig.. | ill.. | imm.. | imp.. | irr.. |
| voorbeeld [2]: | imbeciel | ignorantie | illegaal | immens | impopulair | irrelevant |
| voorbeeld [3]: | imbibitie | ignitron | illumineren | immigrant | import | irrigatie |
- Direct of indirect aan het Latijn ontleende woorden kunnen ook met in- beginnen omdat ze gevormd zijn met de voorvoegsels infra-,inter-, intra- of intro-.
Afgeleide begrippen
- [1] in- en in-
- [1] zie: woorden met het versterkend voorvoegsel in-
- [2] zie: woorden met het ontkennend voorvoegsel in-
- [2] incapaciteit, inobservantie, inofficieel
- [3] inculturatie, influx
Vertalingen
Gangbaarheid
- Het woord 'in-' staat niet in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Taalunie.
Verwijzingen
Latijn
| Huidig bestand |
|---|
| 2 |
Voorvoegsel
Woordherkomst en -opbouw
in-
- in, op, naar, tegen
- niet, on-