gezicht

Nederlands

1= hoofd, 2= gezicht, 3= hals, 4= schouder, 5= borst, 6= buik, 7= heup, 8= onderbuik, 9= penis, 10= dijbeen, 11= knie, 12= been, 13= enkel, 14= voet, 15= bovenarm, 16= elleboog, 17= onderarm, 18= pols, 19= hand

Uitspraak

• Geluid:  gezicht    (hulp, bestand)
• IPA: / ɣəˈzɪxt / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• ge·zicht

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘het zien’ voor het eerst aangetroffen in 1100
• vervoeging van zichten: de stam met omvoegsel ge- -t, zonder -t omdat de stam al op -t eindigt

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	gezicht	gezichten
verkleinwoord	gezichtje	gezichtjes

Zelfstandig naamwoord

het gezicht o

1. (anatomie) de voorkant van een menselijk hoofd

   • De neus, de mond en de ogen zijn delen van het gezicht. 

   ▸ Hij leek een permanente glimlach te hebben onder zijn borstelige snor en was hier in de wildernis duidelijk in zijn element. Na het filteren van een paar liter water deed ik mijn rugzak weer om en liep met een grote grijns op mijn gezicht door; wat een figuur.

   1. als pars pro toto: een persoon

      ▸ Er waren veel bekende gezichten en ik was vooral verheugd om Savage weer te zien, de jongen die mij had omgedoopt tot Van Go.

2. (metonymisch) het vermogen om te kunnen te zien

   • Zijn gezicht ging achteruit en daarom moest hij een bril gaan dragen. 

3. (metonymisch) datgene wat men ziet, bijv. een landschap

   • Van op die bergtop zie je een mooi gezicht. 

4. (figuurlijk) uiterlijk kenmerk

   ▸ CDA-leider Bontenbal is verdrietig over de dood van paus Franciscus. "Deze paus gaf de Katholieke Kerk een menselijk gezicht."

   ▸ Vanaf 1971 was hij elf jaar landelijk politicus, waarvan negen jaar als leider van D66. Als het vleesgeworden redelijk alternatief gaf hij de partij na het vertrek van de flamboyante oprichter Hans van Mierlo een nieuw gezicht.

Synoniemen

• [1] gelaat

Verwante begrippen

• [1] bakkes, plaat, ponem, smoel, tronie
• [2] gehoor, reuk, smaak
• [3] aanblik, beeld, tafereel, oog, ogenschouw, waarneming

Hyponiemen

   

aangezicht apengezicht begrafenisgezicht bleekgezicht blotebillengezicht bosgezicht dorpsgezicht droomgezicht engelengezicht gitaargezicht jongensgezicht killergezicht killersgezicht kindergezicht martelaarsgezicht meisjesgezicht nachtgezicht pokergezicht poppengezicht rattengezicht riviergezicht stadsgezicht strandgezicht vergezicht (3) vollemaansgezicht vrouwengezicht wintergezicht zeegezicht zondagsgezicht

Afgeleide begrippen

   

gezichtkunde gezichtloos gezichtsafstand gezichtsbedrog gezichtsbehandeling gezichtsbeharing gezichtsbepalend gezichtsbruiner gezichtscel gezichtscentrum gezichtscrème gezichtsdetective gezichtseinder (3) gezichtsexpressie gezichtsgymnastiek gezichtshaar gezichtsherkenning gezichtshoek gezichtshuid gezichtsindruk gezichtskring gezichtslijn gezichtsloos gezichtsmasker gezichtsmassage gezichtsmeter gezichtsprofiel gezichtsprothese gezichtspunt gezichtsreconstructie gezichtsreiniging gezichtsscan gezichtsscanner gezichtsscherpte gezichtsschors gezichtssluier gezichtsspier gezichtsstoornis gezichtstransplantatie gezichtsuitdrukking gezichtsveld (3) gezichtsverlies (2) gezichtsvermogen (2) gezichtsvervuilend gezichtsverzorging gezichtsvorm gezichtswassing gezichtszenuw gezichtszintuig gezichtuitdrukking gezichtveld gezichtvermogen

Uitdrukkingen en gezegden

• Een gezicht als een oorwurm trekken

Erg ontevreden kijken

• Een gezicht van oude lappen

Stoett-1337

• Een vriendelijk gezicht brengt overal licht

Een vrolijk persoon weet vaak meer te bereiken dan iemand die nors is

• Het wordt iemand groen en geel voor de ogen ( of voor het gezicht)

Stoett-734

• [1]: Recht in het gezicht kijken

De ander aankijken, in de ogen kijken

• [1]: Recht in het gezicht zeggen

Een mening openlijk aan een aanwezige meedelen

• [1]: Met een stalen gezicht

Zonder blijk te geven van enige emotie

• [2]: Het gezicht verliezen

Blind worden

• [2]: Het tweede gezicht hebben

Helderziend zijn, voor anderen verborgen beelden kunnen zien

• [2]: Op het eerste gezicht

Vluchtig bezien, oppervlakkig bekeken

• [3]: Dat is geen gezicht

Dat is een onaangenaam of lelijk tafereel

• [3]: Dat is een mooi gezicht

Dat ziet er mooi uit

• [3]: In het (ge)zicht komen

Met het oog waarneembaar worden

Vertalingen

    1. de voorkant van een menselijk hoofd   

Deens: ansigt (da) o Duits: Gesicht (de) o Engels: face (en) Evenks: дэрэ Frans: visage (fr) m Italiaans: faccia (it) v Noors: ansikt (no) o Nynorsk: ansikt (nn) o

Papiaments: bista Pools: twarz (pl) v Spaans: cara (es) v, vista (es) v Toevaans: дүрзү Tsjechisch: obličej (cs) m onbezield Turks: yüz (tr), sima (tr), çehre (tr), surat (tr) Vietnamees: khuông mặt (vi), thị giác (vi), cách nhìn (vi), cái nhìn (vi), khoảng nhìn (vi), quang cảnh (vi)

    3. dat wat men ziet, een landschap   

Duits: Aussicht (de) v Noors: utsikt (no) m

Nynorsk: utsikt (nn) v

Werkwoord

vervoeging van:	zichten…
verbogen vorm:	gezichte

gezicht

1. voltooid deelwoord van zichten

Gangbaarheid

• Het woord gezicht staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "gezicht" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.