gedachte

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  gedachte    (hulp, bestand)
• IPA: / ɣəˈdɑxtə / (3 lettergrepen)
  • (Vlaanderen, Brabant): /ɣəˈdɑxtə/
  • (Limburg): /ɣə'dɑɣdə/

Woordafbreking

• ge·dach·te

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘het nadenken, idee’ voor het eerst aangetroffen in 901.
• erfwoord: Middelnederlands ghedachte, ghedochte, aanpassing van ghedacht, ghedocht, uit Oudnederlands gethāht, ontwikkeld uit West-Germaans *gi-þāh-ti, verbaalabstractum met Primärberührung bij *þankjan- ‘denken’. Evenzo afgeleid zijn Nederduits (vero.) Gedacht, Oudhoogduits gidāht en Oudengels ġeþōht (waaruit Engels thought).

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	gedachte	gedachtes gedachten
verkleinwoord	gedachtetje	gedachtetjes

Zelfstandig naamwoord

de gedachte v

1. hetgeen wat men denkt

   • Soms heb ik het gevoel dat ik een gedachte van mijn beste vriendin kan lezen. 

   ▸ Voordat ik weer in slaap viel kreeg ik de gedachte aan zeven verschrompelde lijken in gesmolten slaapzakken niet uit mijn hoofd.

   ▸ De gedachte dat deze triviale etiquettekwestie de dood van achttien mensen had veroorzaakt, was onverdraaglijk geweest. Maar dat was dus niet zo.

2. mening, opinie, idee

Hyponiemen

   

achtergrondgedachte angstgedachte basisgedachte bijgedachte decentralisatiegedachte doemgedachte doodsgedachte droomgedachte duurzaamheidsgedachte dwanggedachte eenheidsgedachte emancipatiegedachte evolutiegedachte gelijkheidsgedachte gemeenschapsgedachte grondgedachte hoofdgedachte kerngedachte kerstgedachte maakbaarheidsgedachte multichannelgedachte onafhankelijkheidsgedachte ondeelbaarheidsgedachte solidariteitsgedachte triangelgedachte vernieuwingsgedachte verzekeringsgedachte vrijhandelsgedachte vrijheidsgedachte wijkgedachte zelfmoordgedachte

Afgeleide begrippen

   

gedachte-experiment gedachte-incontinentie gedachte-inhoud gedachte-uitwisseling gedachteassociatie gedachteballon gedachtebeeld gedachtebepaling gedachteconstructie gedachtecontrole gedachteflard gedachteflits gedachtefout gedachtegang gedachtegoed gedachtekracht gedachtekring gedachtekronkel gedachteleven gedachtelezen gedachtelijn gedachteloop gedachteloos gedachtenexperiment gedachtenis gedachteoefening gedachteontwikkeling gedachteoverdracht gedachtepad gedachtepatroon gedachtepolitie gedachteproces gedachtereeks gedachtespel gedachtespinsel gedachtespoor gedachtesprong gedachtestreep gedachtestreepje gedachtestroom gedachtetrein gedachtevlucht gedachtevorm gedachtevorming gedachtewending gedachtewereld gedachtewissel gedachtewisseling gedachtewolk gedachtewolkje in gedachte houden

Verwante begrippen

• aandacht, achterdocht

Uitdrukkingen en gezegden

• Gedachten zijn tolvrij

iedereen mag vrij denken wat diegene wil

• De wens is de vader van de gedachte

je gelooft iets, omdat je wil dat het zo is

• Op twee gedachten hinken

geen beslissing kunnen nemen tussen oplossingen

• Twee zielen, één gedachte

twee mensen die op hetzelfde moment hetzelfde idee hebben

• Van gedachte / gedachten wisselen

Vertalingen

    1. het nadenken, idee   

Afrikaans: gedagte (af) Deens: tanke (da) g Duits: Gedanke (de) m Engels: thought (en) Fins: ajatus (fi) Frans: pensée (fr) v Fries: tins (fy) Ido: penso (io) Indonesisch: pemikiran (id) IJslands: hugsun (is) v Italiaans: pensiero (it) m

Luxemburgs: Gedanken (lb) m Nynorsk: tanke (no) m Papiaments: pensaentu Perzisch: اندیشه (fa) (andiše) Pools: myśl (pl) v Portugees: pensamento (pt) m Russisch: мысль (ru) (myslʹ) v Spaans: pensamiento (es) m Zweeds: tanke (sv)

Werkwoord

vervoeging van:	denken…
verbogen vorm:	gedachtee

gedachte

1. verbogen vorm van gedacht, voltooid deelwoord van denken

vervoeging van:	gedenken…
verbogen vorm:	gedachtee

gedachte

1. verbogen vorm van gedacht, voltooid deelwoord van gedenken

Gangbaarheid

• Het woord gedachte staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "gedachte" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.