commanderen

Nederlands

commanderende officier

Uitspraak

• Geluid:  commanderen    (hulp, bestand)
• IPA: / kɔmɑnˈderə(n) / (4 lettergrepen)

Woordafbreking

• com·man·de·ren

Woordherkomst en -opbouw

• van Frans commander (met het achtervoegsel -eren), in de betekenis van ‘bevelen’ voor het eerst aangetroffen in 1590

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
commanderen	commandeerde	gecommandeerd
zwak -d	volledig

Werkwoord

commanderen

1. overgankelijk direct dwingend leiding geven aan

   ▸ Als het erop aankomt, heeft Dafne het laatste woord. Ik heb in het eerste jaar van onze samenwerking al geleerd dat ik haar niet kan commanderen. Dat werkt niet bij Dafne. Ze geeft het ook aan als ik te dicht op haar huid zit, dat ze dingen zelf wil doen. Dat ze dat zelf in kan schatten, is iets van de laatste anderhalf jaar. In het begin hadden we veel meer een afhankelijkheidsrelatie. Ze is inmiddels zelfstandiger. Ik vind dat niet moeilijk. Een coach hoort op den duur steeds meer een adviseur te worden. En Dafne is net als ik een control freak, zelfkritisch. Dat schept vertrouwen.”

2. overgankelijk korte krachtige instructies geven

   ▸ Een man komt aansjokken, opent het portier en vraagt naar mijn instapkaart, die ik laat zien op mijn mobiel. „Paspoort ook”, commandeert hij nors.

Synoniemen

1. bevelen, gebieden, de les lezen, koeioneren, verordenen

Verwante begrippen

• aanvoeren

Hyponiemen

• afcommanderen

Afgeleide begrippen

• commandant, commandeur

Uitdrukkingen en gezegden

• [1] commandeer je hondje en blaf zelf
  doe niet alsof je de baas bent

Vertalingen

    1.   

Engels: be in command (en), command (en), order (en) Frans: commander (fr)

Spaans: acaudillar (es), mandar (es)

    2. bevelen   

Afrikaans: beveel (af) Angelsaksisch: gebannan (ang) Armeens: հրամայել (hy) Bulgaars: заповядвам (bg), командвам (bg) Duits: befehlen (de), kommandieren (de) Esperanto: komandi (eo) Estisch: juhtima (et) Fins: käskeä (fi), komentaa (fi)

Frans: commander (fr) m Latijn: imperare (la) Lets: pavēlēt (lv) Portugees: mandar (pt) Russisch: приказывать (ru) Schots-Gaelisch: òrdaich (gd) Telugu: ఆజ్ఞాపించు (te) Tsjechisch: přikázat (cs), nařídit (cs), rozkázat (cs)

Gangbaarheid

• Het woord commanderen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "commanderen" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
98 %	van de Vlamingen.