WikiWoordenboek:Franse orthografische rectificaties van 1990

De orthografische rectificaties van 1990 in de Franse taal (Frans: les rectifications orthographiques françaises de 1990) zijn spellingswijzigingen die op 3 mei 1990 goedgekeurd werden door l'Académie française en op 6 december van dat jaar officieel werden aangenomen blijkens de opname in le Journal officiel de la République française. De aanpassingen dienen om onregelmatigheden, onduidelijkheden, onlogische en onnodige regels te veranderen. Een onderscheid wordt gemaakt tussen de orthographe traditionnelle, geschreven volgens de regels van vóór 1990, en de orthographe rectifiée, volgens de regels ná 1990, dus de aangepaste spelling.

Deze rectificaties zijn niet verplicht, maar worden aangeraden. Op examens dienen in principe beide spellingen goedgekeurd te worden.

Aanpassingen

Samengestelde telwoorden

Bij samengestelde telwoorden wordt tussen elk woord een koppelteken geplaatst.

Orthographe traditionnelle	Orthographe rectifiée
cent vingt et un	cent-vingt-et-un
trois cent trente-deux mille cinq cent un	trois-cent-trente-deux-mille-cinq-cent-un

Meervoud van samengestelde woorden

Bij samengestelde woorden van het type:

• pèse-lettre (werkwoord + zelfstandig naamwoord, complément d’objet direct du verbe)
• sans-abri (voorzetsel + zelfstandig naamwoord)

neemt het tweede lid een meervoudsuitgang aan, of verliest deze als deze in het enkelvoud wordt gezet. Uitzonderingen zijn er als het tweede lid een lidwoord bevat of een eigennaam is.

Orthographe traditionnelle	Orthographe rectifiée
un après-midi, des après-midi	un après-midi, des après-midis
un ramasse-miettes, des ramasse-miettes (invariable)	un ramasse-miette, des ramasse-miettes

Woorden overgenomen uit andere talen

Woorden uit andere talen worden in het meervoud gezet en geaccentueerd volgens de regels van regelmatige woorden.

Orthographe traditionnelle	Orthographe rectifiée
un match, des matches	un match, des matchs
un allegro, des allegros	un allégro, des allégros
un pianissimo, des pianissimi	un pianissimo, des pianissimos
un maximum, des maxima	un maximum, des maximums
un scenario, des scenarii	un scénario, des scénarios
un rugbyman, des rugbymen	un rugbyman, des rugbymans

Aaneengeschreven woorden

Bepaalde woorden worden aaneengeschreven (het koppelteken vervalt):

• woorden met de voorvoegsels contr(e)-, entr(e)-, basse-, haute-, etc.
• onomatopeeën
• woorden van buitenlandse origine
• woorden met elementen met betrekking tot kennis.

Orthographe traditionnelle	Orthographe rectifiée
contre-pied	contrepied
entre-temps	entretemps
tic-tac	tictac
week-end	weekend
agro-alimentaire	agroalimentaire

Accent grave in plaats van accent aigu

L’accent grave wordt gebruikt in plaats van l’accent aigu om de spelling van bepaalde woorden te regulariseren, net als voor le futur en le conditionnel van werkwoorden die zoals céder vervoegd worden.

De regel is: voor een lettergreep met een doffe e schrijft men « è » en niet « é ».

Uitzonderingen:

• de voorvoegsels dé- en pré- (dégeler, prévenir, etc.)
• de begin-é's (échelon, édredon, élever, etc.)
• médecin en médecine
• bepaalde samenvoegingen zoals télé/spectateur (tegenover téles/cope), pré/scolaire (tegenover pres/crire), dé/stabiliser (tegenover des/tituer), etc.

Orthographe traditionnelle	Orthographe rectifiée
événement	évènement
je céderais	je cèderais
réglementaire	règlementaire

Accent circonflexe

Men plaatst geen accent circonflexe op een « i » of « u ». Men behoudt deze wel in de uitgangen van de passé simple, de subjonctif, en in het geval van verwarring.

Uitzonderingen:

• nous fûmes, etc. (passé simple), qu’il fût, etc. (subjonctif), dû (participe passé van devoir) om verwarring te vermijden met du, en jeûne om verwarring te vermijden met jeune.
• De adjectieven mûr en sûr volgen de regel van de participe passé (dû, mû) en verliezen dus l'accent circonflexe in alle vormen behalve het mannelijk enkelvoud (bvb. mûr, mure, mures, murs, murement ; sûr, sure, sures, surs, surement).
• Eigennamen en daarvan afgeleide adjectieven behouden l'accent circonflexe (bvb. Nîmes, Nîmois, nîmois).

Orthographe traditionnelle	Orthographe rectifiée
boîte	boite
brûler	bruler
bûche	buche
goûter	gouter
paraître	paraitre
piqûre	piqure

Trema

Bij -güe- en -güi- wordt het trema op de « u » geplaatst.

Orthographe traditionnelle	Orthographe rectifiée	Uitspraak
aiguë	aigüe	/ɛ.ɡy/
ambiguïté	ambigüité	/ɑ̃.bi.ɡɥi.te/

Bij de volgende woorden wordt een trema toegevoegd:

Orthographe traditionnelle	Orthographe rectifiée	Uitspraak
arguer	argüer	/aʁ.gɥe/
bringeure	bringeüre	/bʁɛ̃.ʒyʁ/
chargeure	chargeüre	/ʃaʁ.ʒyʁ/
égrugeure	égrugeüre	/e.gʁy.ʒyʁ/
gageure	gageüre	/ga.ʒyʁ/
mangeure	mangeüre	/mɑ̃.ʒyʁ/
plingeure	plingeüre	/plɛ̃.ʒyʁ/
rongeure	rongeüre	/ʁɔ̃.ʒyʁ/
vergeure	vergeüre	/vɛʁ.ʒyʁ/

Werkwoorden op -eler en -eter

De werkwoorden op -eler worden vervoegd zoals peler. De werkwoorden op -eter worden vervoegd zoals acheter. Afleidingen volgen de overeenkomende werkwoorden.

Uitzonderingen:

• appeler
• jeter
• en hun samenstellingen (bvb. interpeler).

Orthographe traditionnelle	Orthographe rectifiée
j’amoncelle tu amoncelles il amoncelle nous amoncelons vous amoncelez ils amoncellent	j’amoncèle tu amoncèles il amoncèle nous amoncelons vous amoncelez ils amoncèlent
amoncellement	amoncèlement

Woorden op -illier en -illière

Woorden die vroeger op -illier en -illière eindigden verliezen de i die de twee l'en volgt omdat men deze niet hoort.

Orthographe traditionnelle	Orthographe rectifiée
joaillier	joailler
marguillier	marguiller
quincaillier	quincailler
serpillière	serpillère

Woorden op -olle en -otter

Woorden die vroeger op -olle eindigden en werkwoorden die vroeger op -otter eindigden worden met één medeklinker geschreven, net als hun afgeleiden.

Uitzonderingen:

• colle
• folle
• molle
• en woorden uit dezelfde familie als een zelfstandig naamwoord op -otte (zoals botter, van botte).

Orthographe traditionnelle	Orthographe rectifiée
corolle	corole
frisotter	frisoter
mangeotter	mangeoter

Participe passé van laisser gevolgd door een infinitief

Zoals bij faire is le participe passé van laisser gevolgd door een infinitief invariabel.

Orthographe traditionnelle	Orthographe rectifiée
elle s’est laissée maigrir	elle s’est laissé maigrir
je les ai laissés partir	je les ai laissé partir

Overige rectificaties

Aanpassingen werden ook gemaakt aan woorden waarvan de schrijfwijze soms onzinnig of onlogisch was.

Meer informatie

Voor meer informatie en een volledige lijst van aangepaste woorden, raadpleegt u dan het Franse WikiWoordenboek.