|
Er kunnen naar de functie in een zin een aantal verschillende soorten werkwoorden onderscheiden worden. Hoeveel precies hangt van de taal af, maar voor het Nederlands is er een negental.
hallo mensen
==Overgankelijke werkwoorden==
Een '''overgankelijk werkwoord''' is een [[werkwoord]] waarbij een [[lijdend voorwerp]] geplaatst kan worden.
Een dergelijk werkwoord kan dan omgezet worden (''overgaan'') in een [[WikiWoordenboek:Lijdende vorm|lijdende constructie]].
In het Nederlands bijvoorbeeld:
: [De man] [slaat] [de hond]
: ''[onderw] [ov ww] [lijd vw.]''
Deze zin kan overgaan in de lijdende vorm. In het Nederlands wordt daartoe het hulpwerkwoord ''worden'' gebruikt.
: [De hond] [wordt geslagen] [door de man]
: ''[onderw] [passief ww] [(dader)]''
De lijdende vorm is ''persoonlijk'', dat wil zeggen dat er een onderwerp is (de hond), in dit geval in de derde persoon. Of er ook eerste en tweede personen voorkomen hangt van de betekenis van het werkwoord af. Bij ''slaan'' is dat wel het geval:
:Ik word geslagen
:Jullie zijn geslagen
Maar bijvoorbeeld bij ''vliegen'' ligt dat anders:
:Deze vliegtuigen worden gevlogen - zij worden gevlogen (derde persoon meervoud)
:<s>Ik word gevlogen.</s> (vliegtuigen praten nu eenmaal niet)
Een passieve zin kan ingeleid worden met ''er'', maar er is in de regel wel een (persoonlijk) onderwerp:
:Er worden ''veel honden'' geslagen.
Overgankelijke werkwoorden worden in de (bedrijvende) voltooide tijden vervoegd met ''hebben'', in de lijdende met ''zijn''
===Dubbele overgankelijkheid===
In sommige talen, bijvoorbeeld het Engels, kunnen niet alleen lijdende, maar ook meewerkende voorwerpen gebruikt worden voor de overgang naar een lijdende constructie:
:[John] [gives] [me] [a book]
:''[Ondw] [ov ww] [mv] [lijdv]''
:A book was given to me by John
:I was given a book by John
In de laatste zin is het meewerkend voorwerp ''me'' overgegaan in het onderwerp ''I''. We zouden dit een "meewerkende vorm" kunnen noemen, analoog aan de ''lijdende'' vorm die uit het lijdend voorwerp ontstaat.
In het Nederlands is, althans met het hulpwerkwoord ''worden'', deze vorm van overgankelijkheid ''niet'' toegestaan. Alleen het lijdend voorwerp [een boek] kan onderwerp worden:
:'''''Aan mij''''' is door John een boek gegeven.
In sommige gevallen is het wel mogelijk met het werkwoord ''krijgen'', dat dan als hulpwerkwoord optreedt een vergelijkbare pseudo-passieve<ref>[http://lands.let.ru.nl/amazon/Casus/passief.htm]</ref> zin te construeren:
:''bedrijvend'': Zij reikten (aan) hem een prijs uit.
:''lijdend'': Hem werd een prijs uitgereikt.
:''meewerkend'': Hij '''kreeg''' door hen een prijs uitgereikt.
We zouden dus kunnen stellen dat het Nederlands een eigen hulpwerkwoord voor de "meewerkende vorm" heeft, nl. [[krijgen]].
{{refs}}
==Ergativiteit==
| 