mens

Nederlands

mens

Uitspraak

Geluid: mens (hulp, bestand)
IPA: / mɛns / (1 lettergreep)

Woordafbreking

mens

Woordherkomst en -opbouw

In de betekenis van ‘(m.) hoogst ontwikkelde wezen’ voor het eerst aangetroffen in 1236 ^[1]
Het woord "mens" (Duits Mensch, Zweeds människa, Deens menneske) is een variant van "man" (Duits Mann, Engels man), die uiteindelijk teruggaat op een Indo-Europese stam *men-: "denken" of *me-: "meten". Deze stam treft men aan in Latijn mens, mentis: "geest, verstand" (vergelijk Engels mind), memoria: "geheugen, herinnering", Grieks menos: "geest", mnèmè: "geheugen", Sanskriet man-: "denken, geest". In het Oud-Indisch bestaat tevens Manu: "(oer)mens", modern Hindi manusha: "mens, man"

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	mens	mensen
verkleinwoord	mensje	mensjes

Zelfstandig naamwoord

mens

m de (primaten) Homo sapiens , het zoogdier waar wij toe gerekend worden en dat zich door zijn rede en taal van de dieren onderscheidt
- De mens heeft een sterk ontwikkeld brein, maar kan niet vliegen.
▸ De jongen naast me deed zijn koplamp aan waardoor de in de muur gekraste namen zichtbaar werden: hier waren al eerder mensen gestrand.^[2]

▸ Slechts vier mensen, waaronder ik, hadden microspikes voor onder hun schoenen.^[2]
o (pregnant), (pejoratief), (informeel) vrouw [1], meestal in ongunstige zin (omdat zij vervelend, lastig, raar e.d. is)
- Zij is een raar mens.
- Ach mens, doe toch eens normaal.

Schrijfwijzen

mensch (officiële spelling tot 1935 in Nederland en 1946 in België)

Antoniemen

onmens

Hyperoniemen

apen, primaten, zoogdieren, viervoeters, gewervelden, chordadieren, dieren

Verwante begrippen

cepranomens, denisovamens, floresmens, luzonmens, solomens

Hyponiemen

aapmens, alfamens, ambachtsmens, avondmens, bankmens, barmens, beermens, beestmens, beleidsmens, beroepsmens, beveiligingsmens, boekenmens, boerenmens, bootmens, bosmens, brandweermens, buitendienstmens, buitenmens, burgermens, bètamens, cameramens, circusmens, clubmens, coronamens, cro-magnonmens, cultuurmens, cybermens, christenmens, dagjesmens, de mens is voor de mens een mens, denkmens, deugmens, diepvriesmens, diermens, doemens, doorsneemens, dwergmens, Europees Hof voor de Rechten van de Mens, Europese Hof voor de Rechten van de Mens, evenmens, fabrieksmens, familiemens, fatsoensmens, flexmens, geluidsmens, gemeenschapsmens, gemoedsmens, gevoelsmens, gewoontemens, gezelligheidsmens, Godmens, goedmens, holenmens, huismens, javamens, jodenmens, jongmens, justitiemens, kantoormens, karaktermens, kerkmens, kermismens, krachtmens, kropmens, kuddemens, manmens, mannenmens, marketingmens, massamens, medemens, mensenmens, middenmens, millenniummens, modelmens, moedermens, nachtmens, natuurmens, ochtendmens, oermens, oerwoudmens, olifantsmens, ondermens, onderwijsmens, paardmens, pekingmens, politiemens, prachtmens, prozamens, reclamemens, rechten van de mens, rotmens, slangenmens, sleurmens, sportmens, staartmens, stadsmens, stofmens, stuntmens, supermens, theatermens, tijgermens, timmermens, topmens, vakmens, veiligheidsmens, verstandsmens, verzetsmens, volksmens, vrouwmens, vuilnismens, walmens, wanhoopsmens, weermens, wegwerpmens, werkmens, wetenschapsmens, wondermens, zakenmens, zeemens, zegsmens, zendingsmens, zwemmens

Afgeleide begrippen

Uitdrukkingen en gezegden

de mens is voor de mens een mens
De mens is [voor] de mens een wolf

Mensen doen elkaar onprettige dingen aan

De mens wikt, maar God beschikt

De mensen maken allerlei plannen, maar het is niet aan hen of dat ook gebeurt

Een mens lijdt dikwijls het meest door het lijden dat hij vreest

Een mens zijn zin, is een mens zijn leven

Stoett-2654 ^[3]

Een brutaal mens heeft de halve wereld

Iemand die wat durft te zeggen krijgt het meestal wel voor elkaar

Een gewaarschuwd mens telt voor twee

Iemand die vooraf weet wat er fout kan gaan moet zich er maar op voorbereiden

Kinderen en dronken mensen zeggen de waarheid

Stoett-1145 ^[4]

Stukken van mensen (kosten)

Heel veel geld (heel veel kosten)

Van brood alleen kan de mens niet leven

Stoett-370 ^[5]

Verwante begrippen

menselijk wezen

Vertalingen

1. de Homo sapiens, het zoogdier waar wij toe gerekend worden

Bosnisch: čovjek ^(bs) m
Bulgaars: човек ^(bg) m
Catalaans: home ^(ca), humà ^(ca)
Chinees: 人 ^(zh), 人类 ^(zh)
Deens: menneske ^(da)
Duits: Mensch ^(de) m
Elamitisch: ruh ^(elx)
Welsh: dyn ^(cy)
Engels: human ^(en), human being ^(en), man ^(en)
Estisch: inimene ^(et)
Fins: ihminen ^(fi)
Frans: homme ^(fr)
Grieks: άνθρωπος ^(el) m (ánthrwpos)
Hongaars: ember ^(hu)
Ido: homo ^(io)
Indonesisch: manusia ^(id)
Interlingua: humano ^(ia) m, humana ^(ia) v, esser human ^(ia)
Italiaans: uomo ^(it), umano ^(it)
Japans: 人間 ^(ja) (にんげん ^(ja), ningen), 人類 ^(ja) (じんるい ^(ja), jinrui)
Koreaans: 사람 ^(ko) (saram), 인류 ^(ko) 人類 ^(ko) (inryu)

Latijn: homo ^(la) m, humanus ^(la)
Lets: cilvēks ^(lv) m
Lingala: moto ^(ln) 1
Litouws: žmogus ^(lt) m
Noors: menneske ^(no) o
Nynorsk: menneske ⁽ⁿⁿ⁾ o
Oekraïens: людина ^(uk) v (l'udyna)
Perzisch: آدمی ^(fa) (adami)
Papiaments: hende
Pools: człowiek ^(pl) m
Portugees: homem ^(pt), humano ^(pt)
Roemeens: om ^(ro) m
Russisch: человек ^(ru)
Servisch: čovek ^(sr)
Sloveens: človek ^(sl) m
Spaans: hombre ^(es) m, humano ^(es) m, individuo ^(es) m, persona ^(es) v
Tsjechisch: člověk ^(cs) m, lidé ^(cs)
Turks: insan ^(tr)
Vietnamees: người ^(vi), con người ^(vi), người ta ^(vi)
Xhosa: umntu, 1
Zweeds: människa ^(sv) g
Zaza: insan, merdım

Gangbaarheid

Het woord mens staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "mens" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.^[6]

Meer informatie

Zie Wikipedia voor meer informatie.

Verwijzingen

↑ "mens" in:
Sijs, Nicoline van der
, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
↑ ^2,0 ^2,1
Tim Voors
“Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018), Fontaine Uitgevers
↑ www.dbnl.org
↑ www.dbnl.org
↑ www.dbnl.org
↑ Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be

Latijn

Zelfstandig naamwoord

mens v

geest, verstand
«Mens sana in corpore sano.»
Een gezonde geest in een gezond lichaam.

Verbuiging

	enkelvoud	meervoud
nominatief	mens	mentēs
genitief	mentis	mentium
datief	mentī	mentibus
accusatief	mentem	mentēs
vocatief	mens	mentēs
ablatief	mente	mentibus

Nedersaksisch

Zelfstandig naamwoord

mens

(primaten) mens; het zoogdier waar wij toe gerekend worden en dat zich door zijn rede en taal van de dieren onderscheidt

Schrijfwijzen

Meer informatie

Zie Wikipedia voor meer informatie.

Noors

Uitspraak

Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
IPA: / mens /

Woordafbreking

mens

Woordherkomst en -opbouw

Voegwoord: Afkomstig van het Oudnoorse woord meðan
Zelfstandig naamwoord: Verkorting van het Noorse zelfstandige naamwoord menstruasjon

Naar frequentie	377

Voegwoord

mens

terwijl
«Lær spansk mens du jobber.»
Leer Spaans terwijl je werkt.

	enkelvoud		meervoud
	onbepaald	bepaald	onbepaald	bepaald
nominatief	mens	mensen	mens menser	mensene
genitief	mens'	mensens	mens' mensers	mensenes

Zelfstandig naamwoord

mens, m

(medisch), (informeel), (afkorting) menstruatie, ongesteldheid

Uitdrukkingen en gezegden

få mensen

de ongesteldheid krijgen

ha mensen

de ongesteldheid hebben

Nynorsk

Uitspraak

Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
IPA: / mens/

Woordafbreking

mens

Woordherkomst en -opbouw

Verkorting van menstruasjon

	enkelvoud		meervoud
	onbepaald	bepaald	onbepaald	bepaald
nominatief	mens	mensen	mensar	mensane

Zelfstandig naamwoord

mens, m

(medisch), (informeel), (afkorting) menstruatie, ongesteldheid

Uitdrukkingen en gezegden

få mensen

de ongesteldheid krijgen

ha mensen

de ongesteldheid hebben

Veluws

Zelfstandig naamwoord

mens

(primaten) mens; het zoogdier waar wij toe gerekend worden en dat zich door zijn rede en taal van de dieren onderscheidt

Schrijfwijzen

Overgenomen van "https://nl.wiktionary.org/w/index.php?title=mens&oldid=4897379"