gelegenheid

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  gelegenheid    (hulp, bestand)
• IPA: /ɣǝ.'le.ɣǝn.ɦɛjt/, /ɣǝ.'le.ɣǝn.ɦɛdǝ(n)/

Woordafbreking

• ge·le·gen·heid

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘plaats m.b.t. haar ligging’ voor het eerst aangetroffen in 1399
• Afgeleid van gelegen met het achtervoegsel -heid.

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	gelegenheid	gelegenheden
verkleinwoord	gelegenheidje	gelegenheidjes

Zelfstandig naamwoord

de gelegenheid v

1. mogelijkheid tot

   • In het schema is er gelegenheid om een kop koffie te drinken. 
   • Geen slechte gelegenheid om Albert eens gade te slaan.  
   • Een jubileum waar niemand bij stil staat, verdient die naam misschien niet. Een herdenking met één deelnemer, dat klinkt niet koosjer. Toch grijp ik de gelegenheid, omdat het kinderboek dat precies 25 jaar geleden verscheen, met elke verhuizing mee mocht: Plinius Pinguïn (1990) van Boudewijn Büch (1948-2002), met tekeningen van Pauline Drost.  

   ▸ Er was ampele gelegenheid om te verdwalen. Onder andere omstandigheden zou ik mij ook daarop verheugen, maar nu gaf ik de voorkeur aan doelgerichtheid. Ik wilde Clio zien.

   ▸ Hij maakte van de gelegenheid gebruik om zich helemaal uit te kleden en keek om zich heen in de heel kleine en heel Engelse slaapkamer waar het raam tochtte, ook al was het dicht.

2. een zaak

   • Weet jij een gelegenheid waar ik een nieuwe broek kan kopen? 

Hyponiemen

• dansgelegenheid, drinkgelegenheid, eetgelegenheid, kookgelegenheid, parkeergelegenheid, reisgelegenheid, slaapgelegenheid, uitgaansgelegenheid, wasgelegenheid, werkgelegenheid, woongelegenheid

Afgeleide begrippen

• gelegenheidscoalitie, gelegenheidsdicht, gelegenheidsformatie, gelegenheidsgedicht, gelegenheidskleding, gelegenheidsstuk, gelegenheidsvers, gelegenheidsvlag, gelegenheidszegel

Vertalingen

    1. mogelijkheid tot   

Duits: Gelegenheit (de) v Engels: occasion (en), opportunity (en) Frans: occasion (fr) v, opportunité (fr) v

Papiaments: oportunidat Spaans: ocasión (es) v, oportunidad (es) v

Gangbaarheid

• Het woord gelegenheid staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "gelegenheid" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.