doorkoken
Nederlands
Uitspraak
- Geluid: dóórkoken (hulp, bestand)
- IPA: / ˈdorkokə(n) / (3 lettergrepen)
- Geluid: doorkóken (hulp, bestand)
- IPA: / dorˈkokə(n) / (3 lettergrepen)
Woordafbreking
- door·ko·ken
Woordherkomst en -opbouw
- dóórkoken: samenstelling van door bw "van tijd" en koken ww [1]
- doorkóken: samenstelling van door bw "van plaats en versterkend" en koken ww [2]
stamtijd | ||
---|---|---|
onbepaalde wijs |
verleden tijd |
voltooid deelwoord |
doorkoken |
kookte door |
doorgekookt |
zwak -t | volledig |
Werkwoord
dóórkoken
- langere tijd laten koken nadat iets eerst aan de kook is gebracht
- Smelt boter, doe de bloem erbij, zachtjes warm maken, melk erbij. Roer tot je een dikke saus hebt. Roer de kaas erdoor. Wat peper erbij. Laat even doorkoken.[3]
- Ze schrijft: “Verhit de olie in een steelpan en fruit daarin de kerriepoeder en de bloem twee minuten. Voeg de kokosmelk, sambal, het kippenbouillontablet en 50 ml. water toe, breng aan de kook en laat het 5 min. zachtjes doorkoken, af en toe roeren. Laat saus beetje afkoelen.[4]
stamtijd | ||
---|---|---|
onbepaalde wijs |
verleden tijd |
voltooid deelwoord |
doorkoken |
doorkookte |
doorkookt |
zwak -t | volledig |
Niet in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Taalunie als onscheidbaar werkwoord.
Werkwoord
doorkóken
- volledig in een verhitte beweging brengen
- Hij ziet het, en voor 't eerst zijns levens
ontzet zijn moed;
en wanhoop, woede, en ijzing tevens
doorkookt zijn bloed. [5] - Ik vermoed, dat thans reeds de Heer Charles Boissevain en zijn staf van bekwame medewerkers niet met hun ontbijt wachten, totdat bakker en melkboer omstreeks negen uur gelieven aan te schellen, maar dat zij zich, om bij tijds voor hun dagtaak gereed te zijn, met behoorlijk doorkookte melk en een smakelijk stuk brood van den vorigen avond behelpen. [6]
- Hij ziet het, en voor 't eerst zijns levens
Opmerkingen
- De scheidbare vorm met de klemtoon dóór- is het meest gangbaar, de vorm met de klemtoon op -ko- wordt vooral gebruikt om bijzondere nadruk op het volledig koken te leggen.
Gangbaarheid
- Het woord doorkoken staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.
- In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "doorkoken" herkend door:
98 % | van de Nederlanders; |
93 % | van de Vlamingen.[7] |
Verwijzingen
- ↑ Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).
- ↑ Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).
- ↑ F. Wilbrinkde Telegraaf (22 januari 2018)
- ↑ F. Wilbrinkde Telegraaf (13 januari 2018)
- ↑ Bilderdijk, W."De Indiaanse maagdenrover" (1824) in:Berg, W. van den & H. StoutenDe duinen gillen mee!. (1997) Em. Querido's Uitgeverij, Amsterdam; ISBN 9021405911; p. 74; geraadpleegd 2018-03-11
- ↑ Wyck, B.H.C.K. van der"Waarom Midden-Europeesche tijd?" in: Onze Eeuw. jrg. 7 deel 4 (1907) De erven F. Bohn, Haarlem; p. 11; geraadpleegd 2018-03-11
- ↑ Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be